امّا معنى اوّل پس به جهت آنكه اين صفت ، اختصاصى به اميرالمؤمنين ندارد ، هر مسلمانى تابع پيغمبر است ، هر كس را آن بزرگوار دوست دارد ايشان هم دوست مىدارند ، پيغمبر خدا در چندين موضع اين را مىفرمايد ، خصوصاً در غدير خم ، سه روز هفتاد هزار حاج معطل كند با كمى آب و بىسرسايه ، قليلى به منزل جحفه مانده ، رسيدگان به منزل را سرگردان كند و باقى را نگاه دارند ، كه اين مطلب را بفرمايد ، بسيار عجب است !
اما معنى دويم كه آن هم اختصاصى به جانب امير ( عليه السلام ) ندارد ، به جهت آنكه مراد از آزادى تكميل نفوس بشريه است كه آنها را از رذائل اخلاقى و عقايد و اعمال رهايى داده ، به سر منزل بقاء ، باللّه برسانند .
مولوى و ساير سنيان حديث اصحابى كالنجوم را مسلم مىدانند ، يعنى رسول خدا ( صلى الله عليه وآله و سلم ) فرمودند كه : اصحاب من مثل ستارگان آسمانند ، به هر يك از ايشان كه پيروى كنيد به راه راست رفته ايد ، به سرمنزل هستى مىرسيد و اين دروغ را از آيه كريمه اقتباس كرده‌اند ، و هو الذّي جعل لكم النّجوم لتهتدوا بها في ظلمات البرّ و البحر . ( 1 ) بارى اين را پيغمبر مكرر نمىفرمايد .
طول نمىدهم ، ماحصل آنكه اين كلمات به اين تطويل از چند مطلب خارج نيست ، يا ذكر اخلاق حميده است مثل : زهد و ورع و تقوى و صبر و شكر و امثال اينها ، يا ذكر اخلاق رذيله است چون : اضداد اينها ، و اينها در نيم صفحه از كتاب كافى در ذكر جنود عقل و جهل ذكر شده از امام معصوم ( عليه السلام ) ، بلكه در يك آيه از قرآن كه :
ان اللّه يأمر بالعدل و الاحسان الآيه . ( 2 ) نزاعى هم در اينها نيست ، يا ذكر عقايد و اعمال است كه از قرآن استنباط كرده و

1 - انعام / 97 . 2 - نحل / 90 .

574