نام کتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) نویسنده : سيد جواد المدرسي جلد : 1 صفحه : 400
مصراع اوّل دلالت هم ندارد ، گرچه مفاد آن صحيح باشد ، و نسبت دادن به رسول اكرم صلوات اللّه عليه و آله قول به غير علم است . همچنين گفتار شبسترى هم درست نيست كه گفته : هميشه خلق در لبس جديد است ، اگر اشاره به اين آيه باشد كه مىفرمايد : افعيينا بالخلق الأوّل بل هم فى لبس من خلق جديد . ( 1 ) « آيا خسته شديم به آفرينش نخستين ، بلكه ايشانند در اشتباهى از آفرينش نوين » زيرا « لبس » به فتح لام است و خلاصه معنى آيه اين است كه ما همانطور كه از هيچ خلق آفريديم ، اعاده آنها در قيامت كه آسانتر است ، بلكه اين كافران به قيامت در ضلالت و اشتباهند . خلاصه لبس به فتح لام به معنى اشتباه است ، و در مجمع البيان به ضلالت و گمراهى تفسير فرموده است . ( 2 ) و امّا به ضم لام به معنى پوشش است و از اين باب است قول شاعر كه مىگويد : للبس عبائة وتقرّ عينى * احبّ إلىّ من لبس الشفوف پوشيدن عباى خشن در حالى كه چشم من روشن باشد و خوشدل باشم ، نزد من بهتر است از پوشيدن لباس نرم . بله بعض از بزرگان فلاسفه كه قائل به حركت جوهرى هستند با زيركى و به استعاره از آيه به نفع خود استفاده كرده و گفتهاند : آنان كه كلام ما را نمىپذيرند در اشتباهند . و مرحوم فيض در كتاب خود به نام « قرّة العيون » مىفرمايد : همه صورتها اعراضى هستند كه در هر آن متبدّل مىشوند ، تا آنجا كه به آيه استدلال مىكند كه مىفرمايد : بل هم فى لبس من خلق جديد ، كلام ايشان طولانى است مراجعه كنيد واللّه اعلم .
1 - سوره « ق » آيه 15 . 2 - مجمع البيان 5 / 144 .
400
نام کتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) نویسنده : سيد جواد المدرسي جلد : 1 صفحه : 400