نام کتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) نویسنده : سيد جواد المدرسي جلد : 1 صفحه : 363
و در اوايل عنوان با شماره 3135 سروده : كژ روى جفّ القلم كژ آيدت * راستى آرى سعادت زايدت مصرع اوّل مطابق است با آيه شريفه فلمّا زاغوا أزاغ اللّه قلوبهم . ( 1 ) « پس هنگامى كه لغزيدند لغزانيد خدا دلهاى ايشان را . » در تفسير شبّر فرموده است : ( فلّما زاغوا ) عد لواعن الحق ( أزاغ اللّه قلوبهم ) خلاهم و سوء اختيارهم . ( 2 ) يعنى : « وقتى از حق رو برگردانيدند خداوند آنها را با سوء اختيارشان به حال خود واگذاشت . » و اين مجازات است نه ابتداء ، و بقول شاعر : تو چون اختر خويش را مىكنى بد * مدار از فلك چشم نيك اخترى را و مصرع دوم مطابق است با آيه شريفه : والذين اهتدوا زادهم هدى . ( 3 ) « و كسانى كه هدايت را پذيرفتند خداوند بر هدايت آنان افزود . » مرحوم طبرسى در مجمع البيان مىفرمايد : يعنى آنها كه به گفتههاى پيامبر گوش فرا دادند خداوند هدايت بيشتر نصيب آنان فرمايد . ( 4 ) مرحوم فيض با تمثيل بيان نموده و فرموده است : انسانى كه در تاريكى با چراغ راه برود هر قدمى كه برمى دارد تاريكى جلوى او برداشته و روشن مىشود . ولى فخر رازى در تفسير آيه مباركه فلمّا زاغوا أزاغ اللّه قلوبهم و اللّه لايهدى القوم الفاسقين . ( 5 ) « پس هنگامى كه لغزيدند لغزانيد خداوند دلهاى ايشان را و خدا هدايت نمىكند گروه نافرمانان را . » گفته است : قال ابو اسحق : واللّه لايهدى من سبق في علمه أنّه
1 - سوره صف آيه 5 . 2 - تفسير شبّر : 515 . 3 - سوره مباركه محمّد ( صلى الله عليه وآله و سلم ) آيه 17 . 4 - مجمع البيان : 5 / 102 . 5 - سوره صف آيه 5 .
363
نام کتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) نویسنده : سيد جواد المدرسي جلد : 1 صفحه : 363