إسم الكتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 639)

شما خواننده عزيز به تفسير آيات آخر سوره بقره در تفاسير و از جمله مجمع البيان و صافى مراجعه كنيد و گفت و شنودهاى معراج و سوغاتهايى را كه حضرت آوردند ملاحظه كنيد .
و از عبداللّه بن مسعود نقل شده است كه گفته است : « لما اسرى برسول اللّه انتهى إلى سدرة المنتهى و اعطى ثلثاً : الصلوات الخمس و خواتيم سورة البقرة و غفران من لايشرك باللّه من امّته شيئاً إلاّ المقمّحات » ( 1 ) يعنى وقتى پيامبر به معراج برده شد به سدرة المنتهى رسيد و سه چيز به او داده شد : نمازهاى پنجگانه ، آيات آخر سوره بقره ، و بخشش غير مشرك به خدا از امت او ، مگر متكبّران و مستكبران . كه خداوند فرموده است : إنّ الذين يستكبرون عن عبادتى سيدخلون جهنّم داخرين . ( 2 ) « يعنى كسانى كه تكبر ورزند از عبادت من زود است درآيند در دوزخ سرافكندگان . » و روايات درباره مشاهدات و گفت و شنودهاى معراج بسيار است ، و تمام خصوصيات نماز را پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) از معراج آورده است .
بهرحال پيامبر با آن قربى كه در معراج داشت چيزى را فراموش نكرد ، ( 3 ) و تعجّب

1 - مجمع البيان 1 / 404 . اقمح الرجل بأنفه : شمخ به . و شمّخ بأنفه وانفه : رفعه اعتزازاً و تكبّراً . 2 - سوره مؤمن آيه 60 . داخرين به معنى صاغرين است يعنى در حالت ذلت و خوارى ، و عبادت در اينجا به معنى دعاء و درخواست از خداوند متعال تفسير شده است ، و اهم دعاها درخواست غفران و آمرزش است . اللّهم اغفرلنا . 3 - جاى شگفتى است كه مولوى و هم فكران او براى مشايخ و قطب‌هاى صوفيه مقام صحو بعد از محو و فرق بعد از جمع ( الفرق التانى ) قائل هستند كه عبارت است از توجه به وحدت در كثرت و كثرت در وحدت و به عبارت واضح‌تر فناء فى اللّه آنها را از توجّه به خلق و ماسوى باز نمىدارد . و اين مقامى است بالاتر از مقام محو ، و عدّه خاصّى كه خداوند آنها را براى تربيت خلق درنظر گرفته به آن دست مىيابند . و لكن بعثت پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) را به گونه‌اى مطرح مىكند كه گويا وضعيّت پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) در آن حال كمتر از اقطاب و مرشدهاى صوفى بوده است ، به طورى كه نه رسالت ياد ماندش نه پيام . . . شمس تبريزى در مقالات مىگويد : مولانا را هشيارى در مستى نيست ولى من را هشيارى در مستى هست . ( إ )

261