است كه خداوند درباره آن مىفرمايد :
ثمّ دنى فتدلّى . فكان قاب قوسين او أدنى . ( 1 ) « يعنى سپس نزديك شد و فرود آمد تا شد اندازه پهناى دو كمان يا نزديكتر . » ( 2 ) در عين حال حضرت ، نه رسالت را فراموش كرد و نه پيام را ، و خداوند درباره همين معراج فرموده است :
ما زاغ البصر و ما طغى . ( 3 ) « يعنى نلغزيد ديده و نه سركشى كرد . » در تفسير شبّر چنين فرموده است : « اى ما مال بصر النبي عن المقصود و ما جاوز الحدّ المحدود » ( 4 ) يعنى ديده پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) از مقصود منحرف نشد و از حدّ معيّن تجاوز نكرد .
شايد مراد آن باشد كه با تمام استقامت مراتب معراج را مشاهده و درك مىفرمود و از حالت عادى تجاوز نكرد .
و در دعاى ندبه درباره معراج چنين آمده است :
وعرجت بروحه ( 5 ) إلى سمائك و اودعته علم ما كان و ما يكون إلى انقضاء خلقك . « يعنى او را با روحش به آسمانت بردى و علم آنچه بوده و تا پايان خلقت خواهد بود به او دادى . » و از عايشه روايت شده كه گفته است : اگر كسى به تو گفت كه محمّد ( صلى الله عليه وآله و سلم ) چيزى از وحى را كتمان كرده دروغ گفته است .

1 - سوره نجم ، آيه 8 و 9 . 2 - براى دريافت معنى آيه به تفاسير معتبر مراجعه فرماييد . 3 - سوره نجم ، آيه 17 . 4 - تفسير شبّر ، 492 . 5 - كلمه « باء » به معنى « مع » است ، يعنى معراج جسمانى ، و در بعض نسخ « وعرجته » آمده است .

260