و آداب خاصّى دارد كه بخش عمده آن نامكتوب است . يعنى بستگى به استعداد صوفى و يوگى از يك سو و سليقه و روش استاد و پير از سوى ديگر دارد . تفصيلِ روش‌هاى به دست آوردن اين توانايى روحى ( فرامادّى ) ، بحثى طولانى است و البته ويژه يوگيان هندى و سالكان صوفى نيست ، بلكه نمونه‌هايى از آن در ميان ملت‌ها و كشورهاى مختلف دنيا و قاره‌هاى گوناگون كم و بيش ديده مىشود كه تفصيل آن به محلى ديگر موكول مىگردد . ( 1 ) نيروهايى كه يوگى در طى گذراندن برنامه‌هاى مخصوص ممكن است به آن دست پيدا كند « بوجا » اجمالاً تحت عنوان « هشت نيروى بزرگ » گردآورده است :
1 - نيروى ريز و كوچك شدن ( چون ذرّه ) .
2 - نيروى بىوزنى حاصل كردن .
3 - نيروى وزن سنگين بدست آوردن ( چون كوه ) .
4 - نيروى انبساط و گسترش بىنهايت ( چون دست يافتن به سيّارات ديگر ) .
5 - نيروى اراده تزلزل ناپذير .
6 - نيروى تسلّط بر جسم و ذهن .
7 - نيروى استيلا به عناصر . 8 - نيروى ارضاى كليه خواسته‌ها ( پاتانجالى و مفسران او سعى كرده‌اند براى اين نيروها توجيه طبيعى و عادى ذكر كنند و آن را از حالت ماوراء طبيعى بيرون آورند ) . ( 2 ) * * *

1 - در زمينه كشف و شهود ، انشاءالله مقاله مستقلّى تهيه خواهد شد . 2 - اديان و مكتب‌هاى فلسفى هند ص 706 ، آن چه از قول « بوجا » به عنوان نيروهاى يوگى نقل گرديد ، به نظر مىرسد فهرست جامع و كاملى بالنسبه به همه تواناييهاى مرتاضان هندى و در همه مكتب‌ها نمىتواند باشد . زيرا برخى از اين قدرت‌ها در اين فهرست نيامده و يا لااقل بيان آن روشن و گويا نيست .

130