فهنالك استحوذ الشيطان على اوليائه ، و نجا الذين سبقت لهم من الله الحسنى . ( 1 ) « اگر باطل سره و يكدست بود بر عاقلى پوشيده نمىماند ، و اگر حق واضح و خالص بود اختلاف و تنازع پيش نمىآمد . و لكن مقدارى از حق و مقدارى از باطل را مىگيرند و با يكديگر در مىآميزند از اين رهگذر است كه شيطان انسانها را به گمراهى مىكشد . . . » سلوك و عرفان ناب در اينجا يادآورى يك نكته ضرورى است :
مطالبى كه به عنوان نقد و اشكال بر مولوى و مثنوى ، و به طور كلى بر تصوّف و كشف و كرامت آنها و . . . مطرح مىگردد ، به معناىِ نفىِ سلوك و تعالى معنوى ، و عرفان و شهود حقيقى نيست . همچنين به معناى منحصر كردن دين و شريعت در آداب و رسوم خشك ظاهرى و غفلت از امور عميق معنوى نمىباشد .
بدون شك انسان كه مفتخر به عنوان « خليفة اللهى » و امانت دارِ « نفخه الهى » است ، از چنان استعداد شگرفى برخوردار است كه مىتواند با صعود بر پلّه‌هاى تعالى و كمال و بهره‌مندى از الطاف بيكران ذوالجلال والجمال به بالاترين درجات قرب الهى نائل شود .
اصولاً هدف آفرينش انسان و گسيل پيامبران و فرو فرستادن صحف آسمانى و . . . همه براى حركت دادنِ انسان و شتاب بخشيدن به سير الى اللهِ بشر است ، تا آنجا كه به لِقاى پرلطف حق رسد و به مرتبه‌اى كه در ذهن و فهم ما نگنجد نائل گردد .
آيه والّذين جاهدوا فينا لنهدينّهم سُبلنا « كسانى كه در راه ما تلاش مىكنند ما راهها خود را به آنها نشان مىدهيم » . و آيه قد افلح من زكّيها « رستگار شد كسى كه نفس خويش را تزكيه كرد » . همچنين حديث : من اخلص لله اربعين صباحاً ظهرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه ( 2 ) « كسى كه چهل روز به خدا اخلاص ورزد چشمه‌هاى حكمت از قلب او بر زبانش

1 - اصول كافى 1 / 54 . 2 - بحار ج 67 ، ص 249 . كنزالعمال ، ج 3 / 5271 .

30