نمونه اى از تفسير به روش اهل سنت و جماعت چون دوايت مىفزايد درد پس * قصه با طالب ( 1 ) بگو بر خوان عبس [ تا آنكه مىگويد ] زين سبب تو از ضرير مهتدى * رو بگردانيدى و تنگ آمدى ( 2 ) و نيز گويد :
كه رعيت دين شه دارند و بس * اين چنين فرمود سلطان عبس ( 3 ) اين شعر اشاره به حديث منسوب به پيغمبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) است كه آن بزرگوار فرموده : الناس على دين ملوكهم .
فروزانفر در اينجا چنين آورده است : على دين مليكهم ; نيز روايت شده و مؤلف اللؤلؤ المرصوع ( ص 95 ) آن را از احاديث ساختگى مىشمارد . ( 4 ) پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) به پادشاه عجم كسرى ( خسروپرويز ) نوشت أسلم تسلم و إلاّ فعليك اثم المجوس . ( 5 ) مثنوى در بين اشعارش مىگويد : ز آنك الناس على دين الملوك . ( 6 ) بيان مطلب : اهل سنّت مىگويند : آيات نخست سوره عبس درباره پيغمبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) است . ( 7 ) امّا مجمع البيان به دليل عقل و نقل ثابت مىكند كه توبيخ در عبس و تولّى

1 - باطل مگو ، ن خ . 2 - دفتر دوم 2067 . 3 - دفتر پنجم / 73 . 4 - أحاديث مثنوى چاپ پنجم ص 28 . ناگفته نماند كه نظير اين معنى در بحارالأنوار ، ج 77 ، ص 165 آمده است : إذا تغيّر السلطان تغيّر الزّمان . 5 - سيره حلبى ج 3 ، ص 277 ; مسلمان شو تا به سلامت باشى و گرنه گناه مجوس به گردن تو خواهد بود . 6 - دفتر دوم 2072 . 7 - تفسير درالمنثور ، ص 314 ، از ترمذى و حاكم و غير از اين دو نقل كرده كه اين آيات در مورد اعراض پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) از ابن امّ مكتوم نازل شده است .

234