منطق مىدانيم ، لذا بحث ما در اين موضوع ، اين گونه حقيقت پوشىها وسفسطه هاى احمقانه را ناديده خواهد گرفت .
مىگوييم : در اولين مرحلهء بحث از موضوع فوق ، اين سؤال جدى به نظر مىرسد كه احساس وانديشه وتجربه هاى انسانى كه در دورهء زندگانى علمى او وسيلهء معرفت قرار مىگيرد ، چه ارزشى دارد ؟ مسلم است كه با نظر به اين تئورى كه مىگويد : احساس وانديشهء آدمى تموجى ظريف از ماده وشئون آن است ، معرفتى كه محصول اين تموج است ، توانايى نشان دادن واقعيت طبيعت انسانى را نخواهد داشت ، زيرا بديهى است كه موجى از دريا اگر چه كفهاى متنوع وپديده هاى گوناگون در سطح دريا به وجود بياورد ، نمىتواند دريا وحقايق موجود در آن را كه حامل همان موج است بشناساند وبه عبارت ديگر چنانكه بعضى از صاحب نظران گفته‌اند : هيچ حقيقتى نمىتواند آن اندازه از خود بالاتر برود كه خود را براى خويشتن مطرح بسازد ودركش كند ، واگر گفته شود كه موج انديشه واحساس با امواج دريا قابل مقايسه نيست ، زيرا انسان از مزيت خود آگاهى برخوردار است ومىتواند خود را براى خويشتن برنهد ومورد مطالعه وشناسايى قرار بدهد . اين اعتراض صحيح به نظر نمىرسد ، زيرا نمىتواند اشكال خم شدن ماده بروى خويشتن را مرتفع بسازد .
وانگهى كتابهايى كه به عنوان « انسان موجود ناشناخته » در همين قرن نوشته مىشود ، خود از مجهول ماندن موجوديت انسان به خوبى كشف مىكند .
اين كه ما مىبينيم كارها وروابط بشرى براى ما قابل درك است ، كمترين دليلى بر شناخته شدن ماهيت وشئون واقعى انسانى در بر ندارد ، زيرا اين شخصيتها وتوجيه هاى اجتماعى است كه موقعيتهاى قابل تفسير براى انسان به وجود مىآورند ومردم حتى گاهى بعضى از متفكرين هم چنين مىپندارند كه شناسايىهاى ما در بارهء انسان به حد نصاب خود رسيده است .
امروز هيچ جامعه‌اى ولو در عالىترين درجه ى تمدن پيدا نمىشود كه به دلخواه خود انسانهاى مورد احتياج خود را به طور اختيار وآگاهانه بسازد ، مثلًا بنشيند

5