شما كه فعلا با من گفت گو مىكنيد ، طرف گفت گوى شما كيست ؟ مىگويند : تو ، بسيار خوب ، آيا شما با اعضاء ونمودهاى محسوس صحبت مىكنيد ، پس چرا اين اعضا ونمودها را با نبودن جان مخاطب قرار نمىدهيد ؟ با آنها محبت وكينه نمىورزيد ، توقع انديشه از آنها نداريد ، آيا جز اين است كه مخاطب حقيقى شما جان است ، كه پس از رفتن آن ، آن همه اعضاء ونمودها را جامد مىسازد واز شايستگى امور مزبوره بركنار مىكند ؟ جهان هستى را براى تفاهم مانند اعضاء ونمودهاى خداوندى فرض كرد كه بدون در نظر داشتن او ، نه دانش بشرى معناى صحيح وهمه جانبه پيدا خواهد كرد ونه اشارات ودلايلش تفسير وتوجيه منطقى خواهد داشت .
تفسير ابيات بيمارى به نزد طبيبى رفت وگفت : اى خردمند ، من بيمارم . نبضم را بگير وبه وسيلهء آن از حال درونم آگاه شو ، زيرا رگ دست به دل آدمى پيوسته است ، بدان جهت كه دل چيز مخفى است ، با دست كه محسوس وبه آن متصل است خبرى از دل مىتوان گرفت ، چونان باد كه چشم آن را نمىبيند ، وغبار وحركت برگها آن را نشان مىدهد كه آيا از طرف راست مىوزد ، يا از طرف چپ .
اگر نمىتوانى مستى دل را مشاهده كنى ، وصفش را از چشمان خمار جستجو كن .
تو اگر چه از ذات خداوند متعال دور ومهجورى ، ولى از رسولان ومعجزاتشان مىتوانى اوصافى از ذات او را درك كنى .
هم چنان كرامات پنهانى [1] از دل پيران با صفا بروز مىكند ، زيرا - در درون پيران صاف دل قيامتها به وجود آمده است ، كمترين نوع آن قيامتها اين است كه همدم آنان سرمست بادهء طهور الهى مىگردد . نيك بخت كسى

[1] در بيت مورد تفسير معجزه را هم به پيران روشن دل نسبت داده است ، مسلما مقصود جلال الدين از معجزه به معناى لغوى آن است كه مترادف با كرامت است . .

480