ابديت به راه مىافتد . سپس پاداش گفتار ما دو برابر به سبب رحمت كردار ذو الجلال به سوى ما مىآيد . بار ديگر خداوند با آن پاداش ما را به گفتار وكردار نيك وادار مىكند ، تا بندهء خدا به آن چه كه مىتواند نائل گردد .
بدينسان كلمات طيبه از ما صعود مىكند ورحمت وپاداش الهى به عنوان عوض فرود مىآيد اين امر دوام دارد ) .
در نظر سطحى ميان پاسخ سؤال مزبور در عنوان دفتر اول با ابيات دفتر ششم كه هم اكنون مورد تحليل ما است ، متناقض جلوه مىكند .
زيرا در ابيات مورد تحليل ، منظور جلال الدين اين است كه آن چه كه خدا از بندگان مىگيرد جسم ومظاهر فانى جسم است ، بلكه پليدىها را از ما مىستاند ودر مقابلش نور وجدانى بسيار روشن عطا مىفرمايد ، در صورتى كه در ابيات دفتر اول مىگويد : كلمات طيبه ( گفتار وكردار پاك ) را از بندگان مىگيرد وپاداش نيكو مىدهد .
اين يك نظر سطحى است در مطالب جلال الدين . زيرا مقصود از ابيات مورد تحليل اين است كه آن چه را كه خداوند در مقابل گفتار وكردار بندگانش عنايت مىكند قابل مقايسه با آن گفتار وكردار نيست .
اگر فرض شود كه خوبى گفتار وكردار بندگان از نظر ارزش وعظمت بىنهايت بوده باشد ، با اين حال با نظر به نيازى مطلق خداوندى كه جريان را از معامله وسوداگرى بركنار مىكند ، در مقابل پاداش الهى بس ناچيز وغير قابل مطرح كردن است . اين پاداش الهى غير از گروهى از پاداشها ومجازاتها است كه عكس العمل ونتيجهء خود گفتار وكردار است كه جلال الدين در مباحث تبدل اعراض وجواهر به بهترين وجهى مطرح كرده است .
خلاصه فرق است ميان عكس العمل ونتيجهء گفتار وكردار آدمى وپاداشى كه مولود فضل وعنايت خداوندى است .
گروه اول در مجراى محاسبهء دقيق رياضى است :

341