داشت ، چنان منظره‌اى بروز نمىكرد ، جاى تعجب بود ما پاسخ اين بيانيه واعلاميه جهانى ضد بشرى را در مجلدات تفسير ونقد وتحليل مثنوى بارها شد متذكر شده‌ايم .
7 - وجدان آگاه رادمردان تاريخ كه ادامه وبقاى اصول عالى انسانى را همواره به نيروهاى تازه مستند مىدانند ، حادثهء كربلا را به عنوان يكى از محركترين نيرو براى پيش برد چرخ اصول وايده هاى عالى انسانى مىنگرند .
دليل بارز اين نگرش اقدامات امثال متوكل عباسى بود كه فرمان داد قبر امام حسين را ويران نموده وجاى آن را كشت وزرع كنند تا مردم براى گريهء محرك در آنجا جمع نشوند . [1] غافل از اين كه مادامى كه اصل حق وعدالت براى انسانها مطرح است ، قبر حسين وهم مكتبانش در درجات مختلف در دلهاى پاكان اولاد آدم با مصالح اصول پايدار انسانيت وبا دو دست عقل ووجدان محكمتر از آن ساخته شده است كه به وسيلهء بيل وكلنگ متوكلها آسيبى به آنها برسد .
8 - عرفاى راستين عينك جلال الدين را به چشم زده شكسته شدن قفسها وپرواز ارواح سعادتمند را به اصل نخستين خود مىنگرند .
9 - منفى گرايان زبون وناتوان منظرهء كربلا را وسيلهء ياس وبد بينى قرار داده وبا ديدن آن وحشى گرى از بشر وبشريت ودعاوى بىاساسش قهر وخدا حافظى مىكنند .
10 - براى گروه ديگرى به عنوان يك وسيله اشباع اغراض مادى جلوه نموده ، حادثهء كربلا را مانند يك سفرهء رنگارنگ كه امواج تاريخ به سوى آنان پرتاب كرده است ، مىنگرند .
11 - شعراى حرفه‌اى هم بىكار ننشسته از ديدگاه احساسات خالص جريان كربلا را باز گو كرده‌اند .
12 - در ميان اين همه عينكهاى متنوع كه براى تماشاى حادثهء خونين

[1] تاريخ طبرى ، ج 11 ص 44 . .

321