( پس از خرابى بصره ) .
علاء الدين جوينى اين مثل معروف را به همين ترتيب به كار برده است : « وبعد از خراب البصره دانست كه كارها به وقت بايد » [1] سوزنى شمس الدين سمرقندى مىگويد :
< شعر > همچو خر سر كنم به رأى صواب از پس آن كه بصره گشت خراب < / شعر > اين مثل مانند :
« بعد ما بلغ السيل الربى » ( پس از آن كه سيل به بلندى رسيد ) .
در مواردى از ندامت به كار برده مىشود كه مىبايست كارى پيش از بروز حادثه‌اى كه چاره پذير نيست ، انجام بگيرد .
< شعر > ( ( 490 ) ) گفت مرغش پس جهاد آنگه بود كاين چنين رهزن ميان ره بود ( ( 491 ) ) از براى حفظ يارى ونبرد بر ره ناايمن آيد شير مرد ( ( 492 ) ) عرق مردى آنگهى پيدا شود كه مسافر همره اعدا شود < / شعر > مجاهده ورهبانيت واقعى آن است كه انسان در ميان مجتمع ناهموار باشد ، با اين حال رادمردانه زندگى كند .
زندگى در اجتماعاتى كه مطلوب آدمى نيست ، براى انسانهايى كه دايماً در حال تحصيل قدرت براى وصول به ايده آل زندگى مىباشند ، مانند استخراج جواهر گران بها از مواد كثيف ولجن مىباشد .
اين اصل قابل انكار نيست كه محيط اجتماعى در ساختن افراد يك نقش اساسى

[1] تاريخ جهانگشا - علاء الَّدين ملك جوينى ، نقل از مأخذ مزبور . .

215