إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 636)

< شعر > پيش حق پيدا وپيش تو نهان سرّ غيب است اين مكن فكرى در آن < / شعر > اين ذره شبيه به همان ذرات نورانى است كه در دفتر پنجم در حكايت موذن گفته بود :
< شعر > ذره نبود جز ز چيزى منحسم ذره نبود شارق لا ينقسم < / شعر > خصوصيتى كه در مفهوم ذره در بيت دوم از ابيات مورد تحليل وجود دارد ، اين است كه آن را تشكيل دهندهء خاطرات وانديشه ها معرفى مىكند ، اين پديده هاى مغزى وروانى براى ما كاملًا قابل درك وآگاهى هستند ، پس جلال الدين نمىبايست بيت سوم را دنبال بيت دوم بياورد ، مگر اين كه گفته شود :
مقصود از ذرات واحدهاى زير بنايى فعاليتهاى روانى است كه جلال الدين در مثنوى آنها را بارها وابسته به ماوراى طبيعت ساخته است .
مسئلهء دوم - آيا اين ذرات خاطرات وانديشه ها كه جلال جلال الدين در قالب شعرى آورده است ، مىتواند قابل تطبيق يا مقايسه با آتميسم منطقى برتراند راسل بوده باشد ؟ به توضيح اين كه موقعى كه وايت از راسل در مصاحبه معروف مىپرسد :
« شما خود را از كدامين دسته فلاسفه مىدانيد ؟ » راسل پاسخ مىدهد من تا كنون تنها برچسبى كه به خود گرفته‌ام : آتميست منطقى است ، ولى من علاقهء زيادى به داشتن برچسب ندارم وهميشه از آن احتراز دارم .
وايت مىپرسد : آتميست . منطقى چه معنى دارد ؟ راسل پاسخ مىدهد : بعقيدهء من معناى آتميست منطقى اين است كه راه پى بردن به طبيعت اشيايى كه مورد نظر است همان طريقهء تجزيه وتحليل مىباشد واين كه مىتوان اين تجزيه را تا رسيدن به موادى كه ديگر ادامهء تجزيه در بارهء آنها امكان پذير نيست ، ادامه داد . در اين صورت اين قطعات تجزيه شده . « آتمهاى منطقى » مىباشد . من آنها را آتمهاى منطقى خواندم ، زيرا آنها ذرات كوچك مادى نيستند ، آنها اجزاى ايده‌اى هستند ، گويى آنها خارج از موجوداتى هستند كه ساختمان

197