ديد واقع بين را از دست دادى ، نه تنها آتشهاى نهانى را نخواهى ديد ، بلكه آتشهاى ظاهرى را هم مطابق ميل خود روشنايى لذت بخش و لقمه شيرين تصور خواهى كرد .
اما اين را بدان كه خواه تو اين آتشها را ببينى يا نبينى ، بالاخره هيچ آتشى بدون دود و احتراق نيست ، در پايان كار آن گاه كه پرده ها از روى چشمانت برداشته شود ، يا آن گاه كه شرايط جسمانى تو تبديل گردد ، يا اگر روزى به خود بيايى و صحنه غير از خود را هم ببينى ، خواهى ديد كه چه دودى در دودمان خود و ديگران بر پا كرده‌اى ، و خواهى ديد كه با چه آتشى خرمن موجوديت خود و ديگران را بر آتش كشيده است .
اين را هم بدان كه تو انسان ساده لوح گاهى مىگويى : من هرگز گول آن مداحىها را نمىخورم ، من انسان آگاهى هستم و من مىفهمم كه آن مداح از طمع و براى جلب سود يا دفع ضرر از خويش اين گونه مداحى را سر داده است ، چنين ادعايى مكن ، زيرا اگر به تأثير طبيعى مدح و ستايش بنگريم و هجو و بد گويى را در نظر بگيريم ، خواهيم ديد كه : ذم و بد گويىها ناچار سوزش دلى در تو ايجاد مىكند . در اين صورت با اين كه مىدانى از روى غرض گفته است ، باز تحت تأثير قرار مىگيرى ، اين اثر بد گويى و توهين در درون تو مىماند .
به همين علت اثر مدح و تملق هم در نهاد تو اثرى ايجاد خواهد كرد ، و اين اثر براى تو مايه تكبر و خدعه و باليدن به خود خواهد بود . مدح شيرين است ، لذا خوب و نيكو جلوه خواهد كرد . قدح و عيب جويى تلخ است بدين جهت براى تو بد نمودار خواهد گشت . براى توضيح اين كه اثر در درون انسانى باقى مىماند ، در غذاهاى مطبوخ و حبوبات توجه كنيد ، خواهيد ديد اثر آنها تا دير زمانى در شما نمودار مىگردد ، در صورتى كه اگر حلوا بخوريد ، اگر چه ذوق آن و شيرينى آن ، چند لحظه بيشتر قابل

806