إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 848)

جسمانيت خواهد بود ، و خداوند جسم نيست ، در اين باره اهل سنت و بعضى از متصوفه تأويلاتى دارند كه بايستى از مفاهيم الفاظ به كلى بر كنار شده تا آنها را پذيرفت .
عقيده آنان در باره اين كه كارهاى انسانها از خدا است يا از خود انسان ، مىگويند : هر چه كه از انسان از خير و شر صادر مىگردد از خود خداوند است ، يعنى چنان كه موجوديت طبيعى آنها را آفريده است همچنان كارهاى آنها را ، البته اين همان جبر معروف است ، ولى در باره مسئوليتها و دستورات و پاداش و كيفر مىگويند : اين امور در نتيجه كسبى است كه از كارها در انسان منعكس مىگردد ، يعنى اگر چه انجام دهنده كار خداست ، ولى چون انسان كسب كننده آن است ، لذا مسئوليت و پاداش و كيفر براى او معقول خواهد بود . ولى به قول بعضى از دانشمندان اسلامى با فرض اين كه خالق كارها خود خداوند است و انسان جز محل صدور كار چيز ديگرى نيست . اين كسب چه دردى را دوا مىكند ؟ هيچ كس تا حال نتوانسته است اين مسئله را بفهمد حتى به عنوان ضرب المثل گفته مىشود : سه چيز محال را سه شخصيت بزرگ ادعا كرده‌اند :
1 - طفرهء نظام 2 - حال ابى هاشم 3 - كسب اشعرى .
عقيده آنان در باره وعد و وعيد مطابق قرآن بوده ، و اين كه خدا مؤمنين را وعده و كافرين را وعيد داده است مىپذيرند .
عقيده آنان در شفاعت مطابق قرآن مجيد است ، و همان است كه در قرآن و بعضى از روايات وارد شده است .
مثلًا در قرآن مىفرمايد :
« وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى » 93 : 5 [1] ( خداوند در روز قيامت آن اندازه به تو خواهد داد كه خشنود گردى ) .
« وَلا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ اِرْتَضى . » 21 : 28 [2]

[1] سوره الضحى ، آيه 5 . .
[2] سوره الانبياء ، آيه 28 . .

767