نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 766
داشته ، و پيش از هر چيز موجود بوده است ، قديمى غير از او وجود ندارد ، و خدايى جز او ممكن نيست . عقيدهء متصوفه در بارهء صفات خداوندى اين است كه خداوند حقيقتاً به اوصاف كمال موصوف مىباشد ، و اين اوصاف نه از قبيل جسمانيات است و نه از قبيل جواهر و اعراض ، چنان كه ذات او نه جسم است و نه جوهر و نه عرض . عقيدهء متصوفه در بارهء خالقيت خداوند اين است كه ممكن نيست كه خداوند صفتى را در خود ايجاد كند كه سابقاً نبوده است ، و خداوند شايستگى صفت خالقيت را به جهت ايجاد مخلوقات دارا نشده است ، ولى گروهى از آنان مىگويند خالقيت خداوند به پيروى از خلقتى كه انجام داده است ايجاد شده است مانند بينايى و شنوايى و غير ذلك . اين گروه دوم منطقىتر فكر كردهاند ، زيرا اينان مانند ساير فرق اسلامى اعتقاد مىكنند آن چه كه قديم است علم و قدرت مطلقه بر همه فعاليتها است كه خداوند انجام مىدهد ، و به جهت هر يك از آن فعاليتها اسم مخصوصى انتزاع مىگردد ، و در علم كلام شيعه اماميه اين گونه اوصاف را اوصاف فعليه مىگويند . و با فرض فوق تناقضى كه در به وجود آمدن اشياء از نيستى و قديم بودن خالقيت خداوندى احساس مىگردد بر طرف مىشود . عقيده آنان در باره قرآن اين است كه قرآن حقيقتاً كلام خدا است ، و مخلوق و حادث نيست ، و همان است كه ما با زبان مىخوانيم و در سينه هاى خود حفظ مىكنيم . اين عقيده هم مورد خلاف ميان مسلمين است گروه زيادى از اهل سنت و تمام شيعه عقيده مند هستند كه قرآن حادث است و چنان كه تكلم خدا با موسى يك پديده حادث بوده است ، همچنين قرآن كه بر پيغمبر اسلام وحى شده است . عقيدهء آنان در ديده شدن خدا اين است كه روز قيامت با همين ديده گان براى مؤمنين ديده خواهد شد . اين مسئله هم در ميان اهل سنت مورد اختلاف است ، ولى جهان تشيع به كلى منكر رويت حسى است « به طورى كه با چشم ديده شود » زيرا ديدن با چشم مستلزم
766
نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 766