مىداديم ، هيچ گونه تغييرى به وجود نمىآيد . ولى مىبينيم كه پس از رسيدن گندم به مواد مناسب و تفاعل با يكديگر دانه گندم شروع به فعاليت مىكند ، اين مرحلهء تكاپوى اضداد يا اتحاد اضداد است .
3 - مرحلهء سوم سنتز - يعنى به اصطلاح فروغى ( هم نهادن كه اين هم اصطلاح مناسبى نيست ) مىباشد در اين مرحله هر يك از دو يا چند موجود كه به جهت تضاد با يكديگر گلاويز گشته‌اند اثر تازه‌اى را ايجاد مىكنند .
اين روش سه پايه براى متفكرين دوران ما هم تازه جلوه كرده و هم مخالف قانون » محال بودن اجتماع ضدين » . ولى بايد بگوييم كه : اين قضيه تكاپوى ضدين نه تازگى داشته است و نه منافاتى با قانون ضدين ارسطويى دارد . اما اين كه تازگى نداشته است از عبارات ذيل كامل روشن مىشود :
« موقعى كه هومر تضاد موجودات را ملاحظه مىكند مىگويد : اى كاش اين تضاد موجودات از ميان مىرفت تا تمامى عالم ساكن و ابدى مىگشت » [1] از اين عبارت دو مطلب بسيار مهم استفاده مىگردد : يكى اين كه حركت نتيجهء تضاد اشياء است و تضاد در تمام جهان هستى حكمفرماست .
اما ارسطو كه خود واضع قانون نقيضين و ضدين است چنين مىگويد :
سبب در اين فعل و انفعال اين است كه اضداد از يك جنس مىباشند و نيز از اين جهت است كه اضداد با همديگر تفاعل دارند . در جمله ديگر مىگويد :
ماده‌اى كه در موجودات است در عين حركت ، چيزى به آن افزوده مىشود كه آن ماده را به حركت در مىآورد ، و تغيير حالت مىدهد ، اين شيء كه به ماده ضميمه مىشود و باعث تغيير حالت مىگردد ضد آن است . [1]

[1] الملل و النحل ، شهرستانى ، ص 187 . .
[1] الكون و الفساد ، ك 1 ب 5 ف 8 ، ص 55 . .

576