< فهرس الموضوعات > باز ترجيح دادن نخجيران توكل را بر جهد < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > روايت < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > باز بحث مختصر در بارهء قضاء و قدر < / فهرس الموضوعات > باز ترجيح دادن نخجيران توكل را بر جهد < شعر > ( ( 908 ) ) جمله گفتند اى حكيم با خبر الحذر دع ليس يغنى عن قدر ( ( 909 ) ) در حذر شوريدن شور و شر است رو توكل كن توكل بهتر است ( ( 910 ) ) با قضا پنجه مزن اى تند و تيز تا نگيرد هم قضا با تو ستيز ( ( 911 ) ) مرده بايد بود پيش حكم حق تا نيايد زخمت از رب الفلق < / شعر > روايت روايتى به اين مضمون نقل شده است كه مىگويد :
« الحذر لا يغنى عن القدر » .
( احتياط نمىتواند از جريان قدر جلوگيرى نمايد يا بىنياز كند ) .
باز بحث مختصر در بارهء قضاء و قدر در بارهء اين دو كلمه تفسيرات مختلف ، و در تطبيق آنها به موارد خود اختلافات زيادى ميان دانشمندان الهى وجود دارد . ما در اين مورد نمىخواهيم به آن مسائل مفصل وارد شويم ، و همين مقدار نظريهء خود را بيان كرده مىگذريم . اين دو مفهوم را از دو منبع مىتوان رسيدگى كرد :
يكى - منبع عقلانى كه روى مواد علمى فعاليت مىكند .
دوم - منابع اسلامى كه عبارت است از ادلهء چهارگانه .
اما از نظر عقلانى آن چه كه مىتوان با استناد به معلومات بشرى توضيح داد ، اين است كه خداوند بىچون بدون ترديد به اين جهان هستى كه آفريده است دانا است ، و در بارهء جريانات اين جهان گسترده منظور و هدفى دارد ، بدون شك روى آن هدف منظور محكمى به اين قوانين هستى صادر كرده است ، و دائماً در حال نظارت و تسلط به آن قوانين مىباشد . اين حكم بر قوانين و روابط ، همان قضاى الهى است كه هيچ موجودى را تخلف از آن امكان پذير نمىباشد . و محصول اين حكم كه نقشهء بسيار منظم و

416