نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 214
< فهرس الموضوعات > دو تشبيه لطيف < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > تفسير ابيات < / فهرس الموضوعات > < شعر > ( ( 441 ) ) هر كه بويش نيست بىبينى بود بوى او بوى است كان دينى بود ( ( 442 ) ) چون كه بويى برد و شكر آن نكرد كفر نعمت آمد و بينيش خورد ( ( 443 ) ) شكر كن مر شاكران را بنده باش پيش ايشان مرده شود پاينده باش ( ( 444 ) ) چون وزير از ره زنى مايه مساز خلق را تو بر نياور از نماز < / شعر > دو تشبيه لطيف 1 - بد خواهى حسود را كه همواره با اقدام به ضرر مسيحيون بوده است ، به نيشى تشبيه مىكند كه وزير براى ريختن زهر نابكارانهء خود در جامعه مسيحيت در آنها فرو برده بود . 2 - براى استشمام معنويات و كمالات انسانى كه لازمهء موجوديت انسانى است نيروى عقلانى و وجدانى را به بينى تشبيه مىكند و مىگويد : هر كس كه اين بينى را ندارد استشمام حقايق براى او وجود ندارد . تفسير ابيات گويى نژاد وزير حسود از حسد بوده است كه مانند عوامل وراثت در اعماق درون او ريشه دوانيده بود ، آن چنان حسادت او را منحرف ساخته بود كه بينى و گوش آن اعضاى شريفه را ، در اين راه از دست داده خود را مثله كرد ، چنان كه افراد ديگر در راه تبه كارى و حسد و خود دوستى افراطى عالىترين نيروهاى انسانى خود را از دست مىدهند . بسيار خوب . حالا مقصود از بينى چيست ؟ آيا همين بينى عضوى كالبد مادى است ؟ مىگويد : نه آن بينى را مىگويم كه بويى مىبرد ، و آن بو او را به سوى كويى مىكشاند . اين بينى همان دريافت عميق است كه ما به عنوان عالىترين نيروى انسانى معرفى كرديم . سپس مىگويد : براى هر كس كه حقيقتى مطرح نيست ، وسيله اى
214
نام کتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 214