پس اگر در نمودهاى ظاهرى جسمانى خود دردى احساس كردى ، بدان كه اين درد مستند به آن روح است كه اين كالبد جسمانى را اداره مىكند . مخصوصاً اجزاء ظاهرى طبيعى كه از اضداد مركب است .
< شعر > صلح اضداد است اين عمر جهان جنگ اضداد است عمر جاودان < / شعر > اصل تكاپوى اضداد يا اتحاد اضداد يك اشتباه بزرگ در مسئله ضدين در قرنهاى معاصر ما براى متفكرين پيش آمده است كه براى روشن شدن اصل تكاپو يا اتحاد اضداد مجبوريم آن را تذكر بدهيم ، اشتباه اين است كه : در منطق ارسطو كه قرنهاى متمادى بر افكار بشرى حكومت بلا منازع نموده است ، اين اصل وجود دارد كه دو ضد هرگز با يكديگر قابل اجتماع نيستند ، مانند سياهى و سفيدى يا حركت و سكون ، » بنا به نظر آنان كه اين دو مقوله از اضداد بوده باشد » . براى اين اصل ارسطو همان شرايط تناقض را بيان مىكند ، زيرا محال بودن اجتماع دو ضد نيز بالاخره بدان جهت است كه اجتماع نقيضين محال است . اين شرايط در جاى خود مشروحاً گفته شده است كه آنها را در يك بيت جمع كرده‌اند :
< شعر > در تناقض هشت وحدت شرط دان وحدت موضوع و محمول و مكان وحدت شرط و اضافه جزء و كل قوت و فعل است در آخر زمان [1] < / شعر > يعنى با ملاحظهء اين شرايط هرگز دو ضد با همديگر قابل اجتماع نخواهد بود .
اگر ما درست توجه كنيم خواهيم ديد كه اين اصل با شرايط مزبور يكى از ضرورىترين اصول شناسايىهاى ما است .
مثلًا جسمى را در يك زمان معين و مكان مشخص و خاصيت مخصوص و بالفعل و

[1] در باره اين وحدتها در منطق كلاسيك بحث و اختلاف زياد است ، ولى اين مقدار مسلم است كه بايستى وحدتهايى وجود داشته باشد . .

574