و برزخ محمد صلَّى الله عليه و آله و لؤلؤ و مرجان حسن و حسيناند » .
روايت است كه پيامبر صلَّى الله عليه و آله فاطمه را دوست مىداشت و او را به كنيه « أمّ أبيها » يعنى مادر پدر ، مىخواند . گويم : چون عقل كل ، پدر است و نفس كل ، مادر و موجودات از آن دو ظهور يافتند ، و مادر انوار و فضايل ، فاطمه ، عقيله رسالت و مظهر نفس كليّه بر وجه اتمّ است پس بنا بر اين تفسير انفسى قويم از روايت ، آن جناب مادر پدرى است كه خاتميت با وى است .
و در اين مقام در گفتار حق سبحان بينديش « الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ الله بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ . . . » و نيز در اين گفتار حق تعالى فكر كن كه « لِلرِّجالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ . . . » و در نظاير روايى اين آيات بينديش .
رسول خدا صلَّى الله عليه و آله از خداى تعالى حكايت كرد كه فرمود : « من الله هستم و من رحمانم رحم را خلق كردم و براى رحم اسمى از اسماء خويش را مشتق كردم هر كس كه صله رحم نمايد من نيز با او بپيوندم و هر كس قطع رحم كند من نيز از او ببرم » بدان كه وصل رحم با شناخت مكانت و تفخيم قدر رحم است ، زيرا اگر رحم نباشد ، تعين روح انسان از حقيقت كليه ظهور نمىيابد و قطع رحم به پست شمردن آن و كم گذاشتن حق آن است . سپس اينكه طبيعت نيز رحمى همانند رحم زن است و رحم اسم حقيقت طبيعت است پس رحم از رحمان مشتق شده و بدون شك حديث ياد شده و معناى وصل و فصل بر آن صادق است .
طبيعت ، حقيقت جامع بين كيفيتهاى چهارگانه است ، يعنى طبيعت عين هر كدام از اين چهار بوده و هر كدام از اين چهار به تمام جهت عين طبيعت نيستند بلكه به بعضى از جهات با طبيعت ، عينيّت دارند به اين معنا كه بدن ، جوهرى عنصرى است كه از عناصر تركيب يافته و اين عناصر در مزاج به طور صرف و خالص وجود ندارند بلكه اين عناصر بسيط وقتى امتزاج يافتند و برخى از برخى ديگر منفعل شدند ، باعث خلع صور نوعى اين عناصر شده ، پس هيچكدام از آنها صورت ويژه عنصرى خود را حفظ نمىكنند بلكه مجموعهء مزاج حائز يك صورت وحدانى مىشود . پوشيده نماند كه هر كمالى كه بعد از مفارقت انسان از نشئه طبيعت براى انسان حاصل مىشود از نتايج مصاحبت روح با مزاج طبيعى است پس فكر خود را به خوبى در آيات و رواياتي كه در « دنياى محمود » وارد شده به كار انداز .

667