پس اگر امام يعنى پيش نماز عالم خاص به خود باشد و امام براى ملائكهء با او باشد ، چه اينكه هر مصلى بدون شك امام است ، چه اينكه ملائكه در خلف عبد كه به تنهايى نماز مىخواند نماز مىخوانند - چنانكه در خبر وارد شده است - پس براى چنين كس كه امام است رتبهء رسول در صلات حاصل شد ( چه اينكه امامت مردم از مراتب رسول است و امامت ( كه قيام به حقوق عباد و از شئون حق است ) نيابت از حق تعالى است .
و إذا قال سمع الله لمن حمده ، فيخبر نفسه و من خلفه بأن الله قد سمعه فيقول الملائكة و الحاضرون ربّنا و لك الحمد ، فإنّ الله قال على لسان عبده سمع الله لمن حمده ، فانظر علوّ رتبة الصلاة و إلى أين تنتهي بصاحبها .
و چون مصلى مىگويد : « سمع الله لمن حمده » خويشتن را و كسانى را كه خلف او هستند اخبار مىكند به اينكه حق تعالى حمد حامدان را شنيده است . پس ملائكه و حاضران مىگويند : « ربّنا و لك الحمد » . پس همانا سخن حق تعالى بر لسان عبد مانند شجرهء طور سيناست كه آن جا « إِنِّي أَنَا الله » مىگويد و در اينجا اخبار مىكند كه « سمع الله لمن حمده » . پس بنگر علو رتبهء صلات را و اينكه در نهايت امر ، صاحب خود يعنى مصلى را به كجا مىكشاند .
فمن لم يحصّل درجة الرؤية في الصلاة فما بلغ غايتها و لا كان له فيها قرّة عين لأنّه لم ير من يناجيه ، فان لم يسمع ما يرد من الحقّ عليه فيها فما هو ممن * ( أَلْقَى السَّمْعَ ) * و لا سمعه و من لم يحضر فيها مع ربّه مع كونه لم يسمع و لم ير ، فليس بمصلّ اصلا و لا هو ممن * ( أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ ) * .
پس كسى كه درجهء رؤيت ياد شده را در نماز تحصيل ننمايد به غايت مطلوب صلات نرسيده است و براى او در نماز قرة عين نمىباشد ، زيرا او نمىبيند كسى را كه با او مناجات مىكند ، پس اگر نشنود آن چه را كه از حق بر او در نماز وارد مىشود ( يعنى واردات روحانى و معانى غيبيه را كه از حق تعالى بر او فايض مىشود نمىشنود ) پس القاى سمع نكرده است و واردات غيبيه را از حق نشنيده است و كسى كه در نماز حضور ندارد يا اينكه نشنيده است و نديده است اصلا نماز گزار نيست و از كسانى كه القاى سمع كردند و شهيدند نيست .
كسى كه نه شهود روحانى دارد و نه رؤيت عيانى قلبى يا مثالى يا خيالى ، خلاصه اينكه هيچ گونه شهود و حضور ندارد مصلى نيست .

626