نام کتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) نویسنده : حسن حسن زاده آملى جلد : 1 صفحه : 596
الله ( ص ) « نيّة المؤمن خير من عمله و نيّة الكافر شرّ من عمله و كلّ عامل يعمل على نيته » . در بيان اين حديث وجوه عديده گفته آمد فكر ما به اين معنى در تفسير حديث شريف تبادر مىنمايد كه چون نيت نسبت به عمل رتبهء علَّى و مقام روحى را داراست كه عمل به منزلهء معلول و بدن اوست ، ما چون بخواهيم بين عمل و جان او تكوينا قياس نماييم علت كه همان جان يعنى نيست است فوق عمل است و چون فعل خير مؤمن معلول نيت خير اوست كه در رتبه مقدم بر فعل خير است و چون عمل شر كافر معلول نيت شر اوست پس آن نيت در رتبه به حسب شر بودن فوق عمل شرّ است . اين بدان معنى نيست كه چون انسان به عمل هم تن در داده است پاداش يا كيفر عمل عامل برابر است با آن كه نيت كرد و عمل نكرد و سؤالاتى كه در پيرامون حديث پيش مىآيد با عنايت و دقت در آن چه به عرض رسانديم جواب به صواب به دست مىآيد ( و الله الهادي ) . و لذلك طلب خالد بن سنان الإبلاغ حتّى يصحّ له مقام الجمع بين الأمرين فيحصل على الأجرين و الله أعلم . از اين روى كه تساوى بين آن دو نيست خالد بن سنان إبلاغ را ( و لو در برزخ ) طلب كرد تا براى او مقام جمع بين امرين ( يعنى تمناى عمل و اتيان به عمل ) درست شود تا أجر تمنّا و عمل براى او حاصل آيد . ممكن است مراد از امرين ، نبوت و رسالت باشد كه نسبت نبوت به رسالت نسبت نيت به فعل است و لطف اين سخن مطابق مقام كه بحث در نيت و عمل است پوشيده نيست و مراد از دو أجر آن دو أجر مترتب بر نيت و عمل است ) و الله اعلم .
596
نام کتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) نویسنده : حسن حسن زاده آملى جلد : 1 صفحه : 596