* ( آمَنَتْ فَنَفَعَها إِيمانُها ) * يعنى « آمنت عند رؤية العذاب » .
هذا إن كان أمره أمر من تيقّن بالانتقال في تلك الساعة ، و قرينة الحال تعطي أنّه ما كان على تيقّن من الانتقال ، لأنّه عاين المؤمنين يمشون في الطريق اليبس الذي ظهر بضرب موسى بعصاه البحر ، فلم يتيقّن فرعون بالهلاك إذ آمن ، بخلاف المحتضر حتّى لا يلحق به .
شيخ مىفرمايد : اينكه دربارهء ايمان فرعون گفتيم تازه در صورتى است كه امر او به تيقن به انتقال از دنيا در آن ساعت بوده باشد ( و اما بر تقدير عدم تيقن او به انتقال در آن ساعت ، به طريق اولى ايمان او نافع به حال او مىباشد ) . و قرينهء حال هم عطا مىكند و مىرساند كه او بر تيقن از انتقال نبوده است زيرا او به عيان مؤمنان را ديد كه در راه خشكى كه از زدن موساى كليم عصا را در دريا پديد آمد راه مىروند ، پس فرعون هنگامى كه ايمان آورد يقين به هلاكت نداشت .
فآمن بالذي آمنت به بنو إسرائيل على التيقّن بالنجاة ، فكان كما تيقّن ، لكن على غير الصورة التي أراد ، فنجّاه الله من عذاب الآخرة في نفسه ، و نجّى بدنه كما قال تعالى * ( فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً ) * ، لأنّه لو غاب بصورته ربّما قال قومه احتجب ، فظهر بالصورة المعهودة ميتا ليعلم أنّه هو ، فقد عمته النجاة حسّا و معنى .
پس ايمان آورد بدان كه بنى اسرائيل بدان ايمان آوردند بر يقين به نجات ، پس نجات براى او حاصل شد لكن بر غير صورتى كه اراده كرد ( چه او نجات در حيات دنيا را اراده كرد ) و خداوند او را از عذاب آخرت نجات داد . يعنى نفس او را ( يعنى روح او را ) از عذاب آخرت نجات داد و بدنش را هم نجات داد كه او را به ساحل انداخت چنانكه فرمود : * ( فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً ) * ( يونس : 92 ) .
پس فرعون بدان اندازه كه در ايمان خود اميدوار بود پرتو « لعلّ » ى ترجى از كلام خداوند سبحان شامل نجات حيات دنيوى او هم شد كه بدنش نجات يافت و به ساحل آمد .
چه اگر صورت او يعنى بدن او از انظار غايب مىشد چه بسا قوم او مىگفتند به ظاهر از چشمها پنهان شده است . ( پس عقيدهء آنان به ربوبيتش تقويت مىشد لكن خداوند سبحان او را از دريا نجات داد تا براى امم ديگر آيت باشد و كسى دربارهء او ادعاى ربوبيت ننمايد ) . بنا بر اين به صورت معهودهء مردم بدن مردهء او ظاهر شد تا دانسته شود كه او همان فرعون است . پس نجات به طور عموم او را فرا گرفت . هم حسا كه بدنش را

585