از عدمى است كه در آن ساكن بود به سوى وجود ، لذا گفته مىشود كه : « ان الامر حركة عن سكون » .
چون صحبت از حركت است در مقابل آن سكون آورده است . زيرا سكون ، عبارت اخراى ثبوت است كه وجود علمى عالم در ذات حق سبحانه مىباشد و از اين وجود علمى تعبير به عدم نمود ، زيرا در مقابل وجود عينى است . وجود عينى يعنى وجودات أشياء خارج از ذات به يك معنى . همان طور كه ما در تمام آثار وجودى عنصرى خودمان علم به آنها را در موطن ذات خودمان ثابت و ساكن واجديم و سپس بتدريج آن امر ثابت را در عالم طبيعت و نشئهء عنصرى پياده مىكنيم مثلا مطلبى را مىدانيم و مىخواهيم آن را در دفتر بنگاريم آن مطلب معلوم ، در صقع ذات ، ثابت است و حركت در آن جا راه ندارد و چون بخواهيم آن را در دفتر پياده كنيم نياز به حركت و زمان و تدريج دارد كه اين شخص عالم نگارنده هم ثابت است و هم سيال ، هم ساكن است و هم متحرك « و من عرف نفسه فقد عرف ربّه » . از آن وجود علمى ثابت در روايت به كنز مخفى تعبير شده است . پس از آن ، به حركت حبى ، كنز مخفى وجود عينى پيدا كرده است . چنانكه شيخ بدان متعرض مىشود . لذا شيخ فرمود امر يعنى واقع و نفس الامر اين است كه حركت از سكون است . يعنى عالم عينى از وجود علمى است . چه در حق و چه در خلق كه « المؤمن مرآة المؤمن » .
فكانت الحركة التي هي وجود العالم حركة حبّ و قد نبّه رسول الله - ص - على ذلك بقوله « كنت كنزا مخفيا لم اعرف فأحببت أن اعرف » . فلو لا هذه المحبّة ما ظهر العالم في عينه ، فحركته من العدم الى الوجود حركة حب الموجد لذلك ، و لأنّ العالم أيضا يحبّ شهود نفسه وجودا كما شهدها ثبوتا ، فكانت بكل وجه حركته من العدم الثبوتي إلى الوجود العيني حركة حبّ من جانب الحقّ و جانبه فإنّ الكمال محبوب لذاته .
پس حركتى كه وجود عالم است حركت حبّى است و رسول الله ( ص ) بر اين معنى تنبيه فرموده است . به فرمودهء خود « كنت كنزا مخفيا لم اعرف فأحببت أن أعرف » . اگر اين محبت نبود عالم در وجود عينىاش ظاهر نمىشد . پس حركت عالم از عدم به وجود حركت حب موجد عالم است و چون عالم نيز شهود نفس خود را از حيث وجود عينى دوست دارد ، چنانكه خود را در مقام ثبوت و وجود علمى مشاهده كرد ، پس حركت عالم به جميع وجوه حركتش از عدم ثبوتى يعنى عدم ثبوتى علمى به وجود

555