استباحهء ترابى نسخ مىشود . همچنين « اكل ميتة عند الضرورة » و امثال اين احكام الى ما شاء الله كه هر يك را مطابق زمان و حال انسان شرع مقدس وضع نموده است و بظاهر ، دومى را ناسخ اولى مىگوييم و حال اينكه هر يك در نفس الامر موقعيت خاصى را دارا هستند . البته در نسخ ، اختلاف اقوال و آرا در كتب كلاميه و اصوليه - يعنى اصول فقه - بسيار است و ما مطابق نظر شيخ در فصوص مطالب فوق را مذكور داشتيم .
فان أم الولادة حملته على جهة الأمانة فتكوّن فيها و تغذّى بدم طمثها من غير إرادة لها في ذلك حتّى لا يكون لها عليه امتنان ، فإنّه ما تغذى إلَّا بما لو لم يتغذّ به و لم يخرج عنها ذلك الدم لأهلكها و أمرضها ، فللجنين المنّة على أمه بكونه تغذى بذلك الدم فوقاها بنفسه من الضرر الذي كانت تجده لو امتسك ذلك الدم عندها و لا يخرج و لا يتغذى به جنينها و المرضعة ليست كذلك ، فإنها قصدت برضاعته حياته و إبقائه . فجعل الله ذلك لموسى في أم ولادته ، فلم يكن لامرأة عليه فضل إلَّا لأمّ ولادته لتقرّ عينها أيضا بتربيته و تشاهد انتشاءه في حجرها * ( وَلا تَحْزَنَ ) * .
زيرا مادر ولادت ( ام ولادت يعنى مادرى كه زاييده است ) ولد را حمل نموده است بنا بر جهت امانت و فرزند از مادر متكوّن شد و از دم طمث مادر تغذى كرده است بدون اينكه مادر اراده اى داشته باشد در اين تغذى طفل ، تا اينكه مادر بر فرزند امتنانى نداشته باشد ، زيرا آن چه را كه جنين تغذى كرد ، اگر تغذى به آن نكند و از مادر هم خارج نشود هر آينه آن خون كشندهء مادر و بيمار كنندهء اوست . پس جنين بر مادر خود منت دارد از اينكه به آن دم ( خون ) تغذى كرد و مادر را از ضررى كه اگر دم را نگه مىداشت و خارج نمىنمود حفظ گردانيد ، و مرضعه اين چنين نيست . زيرا مرضعه به شير دادن فرزند قاصد حيات او و ابقاى اوست . پس خداوند غذا را براى موسى در امّ ولادتش يعنى مادرش قرار داد تا زنى را بر او فضل نباشد مگر مادر زادنش تا ايضا به تربيت فرزندش چشمش روشن شود ( يعنى علاوه بر آن كه به فرزندش رسيد و خوشحال شد خوشحالى حضانت و تربيت فرزندش را هم بيابد ) و نشو و نماى فرزندش را در دامن خود مشاهده كند و اندوهگين نشود .
و نجّاه الله من غمّ التابوت ، فخرق ظلمة الطبيعة بما أعطاه الله من العلم الإلهي و إن لم يخرج عنها ، و فتنه فتونا أي اختبره في مواطن كثيرة ليتحقق في نفسه صبره على ما ابتلاه الله به .

550