از زمان بخصوص در خلوتها با مراقبت و توجه تام ، منصرف از نشئهء طبيعت و آزاد از هر گونه رنگ تعلق گردد و مستغرق در بحار الأنوار ملكوت جمال و جلال شود مراتب عالى و درجات متعالى قرآن را در مقامات وجودى خود مىيابد . « تا يار كه را خواهد و ميلش به كه باشد . » فقبضه طاهرا مطهرا ليس فيه شيء من الخبث لأنّه قبضه عند إيمانه قبل أن يكتسب شيئا من الآثام . و الإسلام يجبّ ما قبله و جعله آية على عنايته سبحانه بمن شاء حتّى لا ييأس أحد من رحمة الله ف * ( إِنَّه لا يَيْأَسُ من رَوْحِ الله إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ ) * : فلو كان فرعون ممن آيس ما بادر إلى الإيمان .
پس حق تعالى او را طاهر و مطهر قبض نمود كه هيچ خبث و پليدى در او نبود ، زيرا خداوند او را قبض نمود در زمانى كه ايمان آورد ، پيش از آن كه گناهى كسب كند « و الإسلام يجبّ عما سلف » ( يا « الإسلام يجب ما قبله » ) و خداوند او را آيت قرار داد بنا بر عنايتش بر هر كسى كه مىخواهد ، تا اينكه هيچ كس از رحمت حق سبحانه مأيوس نشود . * ( إِنَّه لا يَيْأَسُ من رَوْحِ الله إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ ) * ( يوسف : 87 ) . پس اگر فرعون ، از زمرهء كسانى بود كه آيس و نااميد بودند ، مبادرت به ايمان نمىكرد .
غرض آن جناب اين است كه خداوند سبحان در اين آيه به طور صريح و محكم فرمود كه * ( لا يَيْأَسُ من رَوْحِ الله إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ ) * بنا بر اين كافر چون آيس از رحمت خداوند است هيچ گاه طلب رحمت از خداوند نمىكند و لو اينكه هزار بار در دريا غرق شود . چنانكه ابو جهل و اصحاب او اين چنين بودند . زيرا ابو جهل به قاتل خود در زمان قتل گفت : به صاحبت يعنى محمد ( ص ) بگو : من در اين حال نيز از مخالفت تو پشيمان نيستم و خداوند سبحان در سورهء يونس آيه 98 فرمود : * ( إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ وَلَوْ جاءَتْهُمْ كُلُّ آيَةٍ حَتَّى يَرَوُا الْعَذابَ الأَلِيمَ ) * ( يونس : 97 ) و پس از چند آيه فرمود : * ( وَما كانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ الله وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ ) * .
( يونس : 100 ) كفر رجس است كه فرعون از آن مبرا شد كه ايمان آورد و ايمانش مطابق همين آيه بإذن الله بود و مطابق آيهء قبل آيس از رحمت حق نبود . پس در حال غرق كافر نبود و خداوند به او فرمود : * ( آلآنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنْتَ من الْمُفْسِدِينَ ) * ( يونس : 91 ) كه در آيهء قبل از آن حكايت فرمود كه چون غرق او را دريافت گفت : به خدايى كه بنى اسرائيل به او ايمان آوردند ايمان آوردم و من از مسلمينم و خداوند در آيه * ( آلآنَ وَقَدْ

546