خداوند مىداند يا آن كسى كه خداوند به او اعلام فرمود . چنانكه قصاص ، مشروع شده است براى مصلحتى كه ابقاى اين نوع است و ارداع يعنى رد نمودن متعدى است حدود الله تعالى را .
غرض اين است كه حسن و قبح ، شرعي عقلى است و آن چه را كه شارع مقدس مذموم دانسته است روى حكمتى است كه خدا و نمايندهء او بدان داناست امّا لسان ذم عباد از جهت عدم موافقت أشياء و احوال با غرضشان است و اين لسان ذمى كه به وفق غرض است در نزد حق تعالى مذموم است كه هر چه را بنده مطابق ميل خود و غرض خود نبيند آن را مذمت كند . اين است معنى عبارت فوق كه گفت مذموم عند الله است و به تركيب نحوى مذموم خبر لسان است كه عبارت چنين مىشود : « لسان الذمّ على جهة الغرض مذموم عند الله » .
* ( وَلَكُمْ في الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الأَلْبابِ ) * و هم أهل لبّ الشيء الذين عثروا على اسرار النواميس الإلهية و الحكمية .
و در اين باره آيه نازل شده است : * ( وَلَكُمْ في الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الأَلْبابِ ) * ( بقره : 179 ) و اولى الألباب اهل لب شيء هستند . آن كسانى كه بر اسرار نواميس الهيه يعنى شرايع الهيه و حكميه ( يعنى احكامى كه به اقتضاى عقل است ) اطلاع دارند .
و إذا علمت أن الله راعى هذه النشأة و أقامتها فأنت أولى بمراعاتها إذ لك بذلك السعادة فإنّه ما دام الإنسان حيّا ، يرجى له تحصيل صفة الكمال الذي خلق له و من سعى في هدمه فقد سعى في منع وصوله لما خلق له .
و چون دانستى كه خداوند ، مراعات اين نشئه و اقامهء اين نشئه را نموده است ، پس تو به مراعات اين نشئه سزاوارترى . زيرا به اين مراعات ، براى تو سعادت حاصل مىشود ، زيرا انسان تا زنده است اميد مىرود صفت كمالى را كه براى آن خلق شده تحصيل كند و هر كس ، سعى در هدم و خراب نمودن انسان كرد ، پس هر آينه در منع وصول آن شخص به چيزى كه براى آن خلق شده سعى نموده است .
و ما أحسن ما قال رسول الله - ص - ألا أنبئكم بما هو خير لكم و أفضل من أن تلقوا عدوكم فتضربوا رقابهم و يضربون رقابكم ؟ ذكر الله .
و چه نيكوست آن چه رسول الله فرمود : ( آيا به شما خبر ندهم آن چه را كه براى شما بهتر و برتر از آن است كه عدوتان را ببينيد و گردنشان را بزنيد و آنان گردن شما را بزنند ؟ آن

426