إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

بنا بر اين قول خداوند به عزير كه اگر از سؤال دربارهء ماهيت قدر منتهى نشوى و خوددارى نكنى اسمت را از ديوان نبوت محو مىكنم محمول بر وعد است كه از ديوان نبوت كه اخبار و پيام رساندن و رسالت است محو مىكنم اما ولايت براى تو باقى مىماند كه امر بر كشف به تجلى برايت مىآيد و اسم نبى و رسول از تو زايل مىشود . جز اينكه چون قرينهء حاليه دلالت دارد كه لحن خطاب بر وعيد است و ولايت اعم از نبوت و رسالت است . چه نبوت ولايت است با خصوصيتى و رسالت ، نبوت است با خصوصيتى ، مقصود چنين خواهد بود كه رتبهء خاصى را كه ولايت مطلقه حاوى آن و ديگر مراتب است از تو محو مىشود . يعنى ولايت در نبوت . پس دانسته مىشود كه نبى اعلاى از وليى است كه نبوت و رسالت تشريع نزد او نيست .
و هر كه حالت ديگرى نزد او مقارن شود كه مقتضى مرتبهء نبوت باشد ، نزدش ثابت مىشود كه اين كلام ، محمول بر وعد است نه وعيد و دعاى نبى مستجاب است . چه مطابق ولايتى كه دارد محال است اقدام كند بر آن چه خداوند آن را ناخوش دارد و يا حصول آن محال است . پس اين حديث يعنى خطاب الهى به عنوان خبر است كه دلالت دارد بر علو مرتبه اى كه باقى است و آن مرتبهء باقيه بر انبيا و رسل است در دار آخرت .
دار آخرتى كه محل شرع نيست كه كسى از آفريده‌ها در جنت و نار بر آن شرع باشد ، بعد از دخول انسانها در آن دو .
يعنى آن دار آخرتى كه بعد از دخول در جنت و نار تكليف شرعي در آن جا جارى نيست . مفادش اين است كه در دار آخرت پيش از دخول در جنت و نار محل شرع يعنى تكليف است كه بايد اشاره به تكامل برزخى باشد .
و إنّما قيّدناه بالدخول في الدارين - الجنة و النار - لما شرع يوم القيامة لأصحاب الفترات و الأطفال الصغار و المجانين ، فيحشر هؤلاء في صعيد واحد لاقامة العدل و المؤاخذة بالجريمة و الثواب العملي في أصحاب الجنة . فإذا حشروا في صعيد واحد بمعزل عن الناس ، بعث فيهم نبيّ من أفضلهم و تمثل لهم نار يأتي بها هذا النبي المبعوث في ذلك اليوم فيقول لهم أنا رسول الله إليكم ، فيقع عندهم التصديق به و يقع التكذيب عند بعضهم و يقول لهم اقتحموا هذه النار بأنفسكم ، فمن أطاعني نجا و دخل الجنّة ، و من عصاني و خالف أمري هلك و كان من أهل النار فمن امتثل أمره منهم و رمى بنفسه فيها سعد و نال الثواب العملي و وجد تلك النار بردا و سلاما و من عصاه استحق العقوبة فدخل

344