بعضى ابدال به شيخ عبد الرزاق گفتند : به شيخ ابو مدين [1] بگو ( بعد از سلام بر او ) اى ابا مدين چرا بر ما چيزى دشوار نيست و براى تو اشيا دشوار است و ما راغب مقام توييم و تو در مقام ما رغبت نمىكنى . شيخ گويد : ابو مدين اين چنين بود با اينكه ابو مدين رضى الله عنه صاحب چنين مقام و غير اين مقام بود و ما در مقام عجز و ضعف اتمّ از ابو مدين هستيم و با وجود اين آن بدل [2] به او چنان گفت و اين عدم تصرف و ظهور به مقام ضعف و عجز از قبيل همان معرفت به مقام عبوديت است كه مانع از تصرف است .
و قال - ص - في هذا المقام عن أمر الله له بذلك * ( وَما أَدْرِي ما يُفْعَلُ بِي وَلا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى إِلَيَّ ) * . فالرسول بحكم ما يوحى إليه به ما عنده غير ذلك . فان اوحي اليه بالتصرّف فيه بجزم تصرّف و إن منع امتنع ، و ان خيّر اختار ترك التصرف ، الَّا أن يكون ناقص المعرفة .
و رسول الله در اين مقام از امر خداوند به او فرمود : * ( وَما أَدْرِي ما يُفْعَلُ بِي وَلا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى إِلَيَّ ) * ( نمىدانم خدا با من و شما چه مىكند جز آن چه را به من وحى شده پيروى نمىكنم ) . پس رسول به آن چه به او وحى شده است حكم مىكند و جز آن چه به او وحى شده چيزى نزد او نيست . پس اگر به او وحى شد كه به طور جزم تصرف كند ، تصرف مىكند و اگر منع شد خوددارى مىكند و اگر مخير شد ، ترك را اختيار مىكند ( به لحاظ تأدب به آداب عبوديت و ملازمت ضعف و عجزى كه ذاتش اقتضا مىكند . مگر اينكه مخيّر معرفتش ناقص باشد كه در اين صورت تصرف را اختيار مىكند .
قال أبو سعود لأصحابه المؤمنين به إنّ الله أعطاني التصرف منذ خمس عشرة سنة و تركناه تطرّفا . هذا لسان إدلال و أما نحن ما تركناه تطرّفا - و هو تركه إيثارا - و إنّما تركناه لكمال المعرفة ، فإنّ المعرفة لا تقتضيه بحكم الاختيار . فمتى تصرّف العارف بالهمّة في العالم فعن أمر الهي و جبر لا باختيار و لا نشك أن مقام الرسالة يطلب التصرف لقبول الرسالة التي جاء بها ، فيظهر عليه ما يصدقه عند أمته و قومه ليظهر دين الله و الولي ليس كذلك .
ابو سعود به اصحاب مؤمن خود گفت : خداوند مدت پانزده سال است كه مرا تصرف

[1] ابو مدين استاد شيخ بود .
[2] بدل مفرد ابدال است وقتى كه يكى از كمّل رفت ديگرى مىآيد ( بدل او ) .

323