فإنّ الملائكة لم تقف مع ما تعطيه نشأة هذه الخليفة ، و لا وقفت مع ما تقتضيه حضرة الحقّ من العبادة الذّاتية ، فإنّه ما يعرف أحد من الحقّ إلَّا ما تعطيه ذاته ، و ليس للملائكة جمعية آدم ، و لا وقفت مع الأسماء الإلهية التي تخصّها ، و سبّحت الحقّ بها و قدّسته ، و ما علمت إنّ الله أسماء ما وصل علمها إليها ، فما سبّحته بها و لا قدّسته .
چرا حجت بر ملائكه قائم شد كه مورد توبيخ الهى قرار گرفتند براى اين كه ملائكه وقوف نكردند با آن چه كه در نشئهء ( نهاد ) اين خليفه بود و نيز توقف نكردند با آن چه اقتضاى حضرت حق از عبادت ذاتيه بود .
يعنى ملائكه از حدشان تجاوز كردند و در اعتراض تجاسر كردند . هم دربارهء جامعيّت خليفة الله و هم راجع به نشئهء روحانيت خودشان كه طلب زيادت كردند .
چرا تجاوز كردند ؟ زيرا هيچ كسى حق را نشناخت مگر به اندازهء عطيّهء اسمى ذاتى خود كه مظهر حق است . حال اينكه براى ملائكه جمعيت آدم نبود و نيز ملائكه در حدّ اسماء الهيهء خاصه بدانها كه به آن اسماء تسبيح و تقديس حق مىكنند هم توقف نكردند و تجاوز كردند و ندانستند كه حق تعالى را اسمائى است كه علمشان بدانها نرسد و بدان اسماء خدا را تسبيح و تقديس نكردند .
مثلا چشم تسبيح و تقديس مىكند به اسم بصير و گوش به سميع و هكذا ديگر قوا كه هر يك مظهر اسمى خاص هستند امّا حقيقت نفس كه جميع قواست به تمام اين اسماء تقديس مىكند . مثل آدم و ملائكه چون نفس و قواى نفس است .
فغلب عليها ما ذكرناه ، و حكم عليها هذا الحال فقالت من حيث النشأة : * ( أَتَجْعَلُ فِيها من يُفْسِدُ فِيها ؟ ) * و ليس إلَّا النزاع و هو عين ما وقع منهم . فما قالوه في حقّ آدم هو عين ما هم فيه مع الحقّ . فلو لا أن نشأتهم تعطي ذلك ما قالوا في حقّ آدم ما قالوه و هم لا يشعرون .
به جهت همين عم توقفشان اين حال بر آنها غلبه كرد و گفتند * ( أَتَجْعَلُ فِيها من يُفْسِدُ فِيها ) * با اينكه اين خود عين نزاع است كه از آنها صادر شده پس آن چه كه دربارهء آدم و در حق آدم گفتند عين آن عملى است كه اينها با حق تعالى دارند . پس اگر نشئهء ايشان ( كه آنها را از معرفت مرتبهء آدم حاجب است ) اين نزاع را افاده نمىكرد اين حرف را در حق آدم نمىگفتند . و حال اينكه ندانستند ( كه استعداد آنها و ذوات آنها اقتضاى همين نزاع را دارد كه به آدم نسبت دادند ) .

25