إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

امّا گفتار شيخ : اين است كه اين ملائكه ( كه مورد خطاب واقع شدند ) با اينكه لفظ جمع محلَّى به ال است جميع ملائكه را شامل نيست زيرا عالين از جهت فنايشان در ذات حق كه از هيچ چيز خبر ندارند و عاليناند ، خطاب امر و نهى به ايشان تعلق نمىگيرد . چنانكه از كريمهء * ( أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ من الْعالِينَ ) * ( ص : 75 ) استفاده مىشود .
اين ملائكه قواى ما دون عوالم جبروتاند كه تعلق به نشئهء عنصرى دارند چنانكه في الأرض نيز اشعار و اشارهء به اين نكته است .
ديگر اينكه اينان * ( نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ) * دارند يعنى از خود آگاهند و خودشان را ديدند و عالين از خود بىخبرند . ديگر آن كه ، عالين را زبان ايراد و اعتراض نيست و اينان گفتند * ( أَ تَجْعَلُ فِيها من يُفْسِدُ فِيها وَيَسْفِكُ الدِّماءَ ) * ( بقره : 130 ) كه زبان اعتراض است با اينكه فساد و سفك دماء از مشاجره و نقار و اعتراض پيش مىآيد و اگر آن صحيح نيست اشكال بر اين ملائكه هم وارد است كه همچون آدميان اعتراض دارند و از اين رو كه اعتراض دارند ملائكه مهيّمين و عالين نيستند بلكه چون آدميان ارضىاند يعنى قواى نشئهء عنصرىاند .
فظهر جميع ما في الصور الإلهية من الأسماء في هذه النشأة الإنسانية فحازت رتبة الإحاطة و الجمع بهذا الوجود ، و به قامت الحجة لله تعالى على الملائكة . فتحفّظ فقد وعظك الله بغيرك ، سأنظر من اين اتي على من اتي عليه .
پس جميع اسمائى كه در صورت الهيه هست در اين نشئهء انسانيه ظاهر شد و اين نشئه را رتبهء احاطه و جمع به اين وجود عينى عنصرى حائز آمد و بدين سبب حجت بر ملائكه قائم شد . پس در پيشگاه حق تعالى با أدب باش و خويشتن را به پاى كه خداى متعال تو را به ديگرى ( يعنى ملائكه ) اندرز فرمود و بنگر تأديب و تنبيه از كجا بر ملائكه وارد شد . ( كه در جواب * ( إِنِّي أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ ) * شنيدند قيصرى گويد :
< شعر > تعلَّم من العينين ان كنت عاقلا شهود جمال الغير عند التّواصل < / شعر > اگر عاقلى از دو چشم ياد گير كه در وقت رسيدن به مقصود جمال ديگرى را مشاهده كنى .
< شعر > و لا تك كالطَّاوس يعشق نفسه و يبقى ملوما عند كلّ الكوامل < / شعر > مثل طاوس نباش كه عاشق خودش است و نزد هر كامل سرزنش مىشود .

24