فيثنى عليها بصدق الوعد لا بصدق الوعيد ، بل بالتجاوز .
ثنا به صدق وعد است نه به صدق وعيد و حضرت الهيه بالذات ثنا را طلب مىكند كه محمود است ( يعنى ثناى جميل را طلب مىكند ) . پس ثنايش مىكنند به صدق وعد نه به صدق وعيد بلكه ثنا مىكنند او را به عفو و گذشت .
قيصرى فرمايد :
چون حق تعالى اسماعيل عليه السلام را به صدق وعد ثنا كرد شيخ شروع كرده است به بيان حكمت اسرار صدق وعد ، چنانكه اسرار رضا را بيان كرد .
ثنا عقلا و عادتا نمىباشد مگر در مقابل خيرات كسى كه ثنايش گويند نه در مقابل شرور زيرا ثنا نمىكنند بر آن كسى كه از ناحيه او ضرر و نقمت حاصل شد بلكه بر آن ثنا مىكنند كه نفع و نعمت از او حاصل شد . پس كسى را كه وعده به خير كرد و به وعده اش وفا نمود ثنا مىكنند و كسى را كه ايعاد كرد ثنا نمىكنند به ايعادش ، مگر آن گاه كه بخشش و گذشت كرد و از ايعادش درگذشت و ذات الهيه چون منبع خيرات و معدن مبرات است . از اين رو از عبيدش طلب مىكند بالذات ثنا را ( بالذات در مقابل بالعرض است ) از آن جهت كه عبيد را از عدم به وجود آورد و آنها را حلَّه‌هاى كمالات پوشانيد و مظاهر اسماء و صفاتش گردانيد . شرور ، امور اضافيه‌اند چون عبارتند از :
عدم ملايمت و سازش آنها با طبايع ، پس شر بودن شر نسبت به ذات شيء نيست بلكه بالعرض است . چنانكه پيامبر ( ص ) در دعايش كه « و الخير كله إليك و الشرّ ليس إليك » به آن تنبيه فرمود و خداى تعالى فرمود : * ( ما أَصابَكَ من حَسَنَةٍ فَمِنَ الله وَما أَصابَكَ من سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ ) * بلكه نسبت به ذات حق تعالى همهء آنها خير است . زيرا وجودات خاصه اى هستند كه در اين مظاهر ، ظاهر شدند . لذا در دنبال آيهء فوق فرمود : * ( قُلْ كُلٌّ من عِنْدِ الله ) * يعنى حسناتى كه منسوب به حق است و سيئاتي كه مضاف به توست . همهء آنها از جانب خداوند صادر شده است . پس آنها بالذات خيرند لذا مقتضاى اسماء الله شدند . اگر چه بعضى از آنها نسبت به تو شرورند . [1]

[1] شرح فصوص قيصرى ، ص 211 .

207