إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

وحدت حقيقيه مستهلكند ) .
به آن چه گفتيم برهان عيان و كشف شاهد است . پس نمىبينيم به دو چشم خودم آن گاه كه مىبينم ، مگر عين او را .
« ذلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّه » ان يكون هو لعلمه بالتمييز .
اين مقام كه مقام رضاست براى كسى است كه خشيت ربش را داشته باشد و به حكم او منقاد باشد كه در مقام عبوديتش قيام كند . زيرا صاحب اين مقام ، عالم است به تميز مقام خود از مقام رب خود ، زيرا خشيت تواضع است و تذلل در پيشگاه عظمت رب و هيچ گاه به مقام ربوبيت ظاهر نمىكند خود را تا عين ربش شود و ادعا كند كه او اوست چنانكه ارباب شطح ظاهر كردند .
فرقى كه بين محقق و بين اهل شطح است اين است كه آن گاه كه هر يك از آنها به مقام ربوبيت خبر مىدهند و ظاهر مىكنند اين است كه محقق از آن خبر نمىدهد و ظاهر نمىسازد مگر در وقتى دون وقتى تا حق مقام را عطا كند نه از غلبهء حكم وحدت بر او كه اگر در هنگام ظهور به او بگويند تو عبدى اقرار مىكند و از مقام ربوبيت به عبوديت رجوع مىكند اما اهل شطح چون به حكم مقام مغلوبند قدرت بر رجوع ندارند پس آنها را غيرت به قهر فرا مىگيرد . [1] دلَّنا على ذلك جهل أعيان في الوجود بما أتى به عالم .
ما را بر آن علم به تمييز بين مقامين دلالت كرده است جهل بعض اعيان موجودات به آن چه كه عالم باللَّه آورده است ، كه گاه بين مقام ربوبيت و عبوديت تميز مىدهد و گاه به ربوبيت ظهور مىكند با مراعات أدب . [2] فقد وقع التمييز بين العبيد ، فقد وقع التمييز بين الأرباب . و لو لم يقع التمييز لفسّر الاسم الواحد الإلهي من جميع وجوهه بما يفسر به الآخر ، و المعزّ لا يفسر بتفسير المذلّ إلى مثل ذلك ، لكنّه هو من وجه الأحديّة كما تقول في كل اسم إنّه دليل على الذات و على حقيقته من حيث هو ، فالمسمّى واحد : فالمعزّ هو المذلّ من حيث المسمّى و المعزّ ليس المذلّ من حيث نفسه و حقيقته ، فإن المفهوم يختلف في الفهم في كل واحد منهما .

[1] - شرح فصوص قيصرى ، ص 209 .
[2] - شرح فصوص قيصرى ، ص 209 .

204