گويد : [1] < شعر > گفت پيغمبر كه حق فرموده است من نگنجم هيچ در بالا و پست در زمين و آسمان و عرش نيز من نگنجم اين يقين دان اى عزيز در دل مؤمن بگنجم اى عجب گر مرا جويى در آن دلها طلب < / شعر > اينكه شيخ قلب عارف فرمود براى اين است كه قلب غير عارف اگر قلب اصحاب اخلاق حميده و نفوس مطمئنه است أشياء كمى را مشاهده مىكند و كشف اندكى براى او پيش مىآيد و اگر قلب صاحب نفس امّاره و لوّامه باشد آن قلب تنگترين ظرف است در وجود بلكه براى او قلب نيست زيرا كه قلب صاحب نفس امّاره و لوّامه مختفى است و صفات نفس ، ظاهر و غالب است . [2] و مع ذلك ما اتصف بالري فلو امتلأ ارتوى .
و با وجود اين يعنى با اينكه قلب مؤمن گنجايش حق را دارد سيراب نمىشود اگر پر مىشد سيراب مىگشت . [3] اينكه پر نمىگردد تا سيراب گردد براى اين است كه حق تعالى به جميع اسماء و صفاتش دفعة تجلى نمىكند بلكه در هر آنى به اسمى از اسماء و صفتى از صفات تجلى مىكند و هر يك از آنها قلب را آمادگى مىدهد براى تجلى ديگرى پس قلب به اين استعداد خود تجلى ديگرى را از حق طلب مىكند و هيچ گاه سيراب نمىشود . [4] و قد قال ذلك أبو يزيد .
أبو يزيد فرمود :
مرد آن كسى است كه درياهاى آسمانها و زمين را بياشامد و زبانش از تشنگى از دهنش خارج باشد .
< شعر > « شربت الحبّ كأسا بعد كأس » « فما نفد الشراب و ما رويت » [5] < / شعر >

[1] مثنوى ، دفتر اول ، ص 54 .
[2] شرح فصوص قيصرى ، ص 195 .
[3] امكان ندارد پر شود زيرا حقيقت بىانتهاست ، لذا هيچ وقت پر نمىشود و هيچ وقت سيراب نمىشود .
[4] شرح فصوص قيصرى ، ص 196 .
[5] شراب محبت را جامى پس از جامى نوشيدم ، نه شراب تمام شد و نه من سيراب گشتم - شرح فصوص قيصرى ، ص 196 .

183