فإنّ لكلّ حكم موطنا يظهر به لا يتعداه .
زيرا هر حكمى موطن خاصى دارد كه آن حكم به آن موطن ظاهر مىشود و از آن موطن تجاوز نمىكند .
يعنى حق تعالى چون در صورت إبراهيم متخلل است و وجود إبراهيم احكامى را يعنى صفات و افعالى را داراست پس همان طور كه حق در صورت إبراهيم متخلل است در احكامى كه تابع وجود إبراهيم است و بروز و صدور آنها از آن وجود صحيح است نيز متخلل است و در هر موطنى كه آن حكم يعنى صفت و فعل از وجود إبراهيم صادر مىشود كه صفات كونيه هستند حق در آنها ظاهر است چون استهزا [1] كه * ( الله يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ ) * ( بقره : 15 ) و مكر [2] كه * ( وَمَكَرَ الله وَالله خَيْرُ الْماكِرِينَ ) * ( آل عمران : 54 ) و إيذاء و تأذى كه * ( إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ الله وَرَسُولَه ) * ( أحزاب : 57 ) و سخريه * ( سَخِرَ الله مِنْهُمْ ) * ( توبه : 79 ) اين همه استشهاد است براى تخلل حق در وجود عبد و اتصافش به صفات كونيه و همچنين * ( من ذَا الَّذِي يُقْرِضُ الله قَرْضاً حَسَناً ) * ( بقره : 245 ) و حديث « مرضت فلم تعدني » ( خطاب به موسى كه عيادت نكرد بيمارى را ) .
الا ترى الحقّ يظهر بصفات المحدثات ، و أخبر بذلك عن نفسه ، و بصفات النقص و بصفات الذّمّ ؟
آيا نمىبينى حق به صفات محدثات ظاهر مىشود و به اين ظهور از خويشتن خبر داد و به صفات نقص و صفات ذم نيز ظاهر مىشود .
غرض اين است كه اينها صفاتى هستند كه ظهور حق سبحانه به آن صفات نيست مگر در اين نشئهء دنيويه و از اين قبيل صفات است * ( من ذَا الَّذِي يُقْرِضُ الله قَرْضاً حَسَناً ) * و آيه * ( لِنَعْلَمَ من يَتَّبِعُ الرَّسُولَ ) * ( بقره : 143 ) و حديث « مرضت فلم تعدني » اينها همه استشهاد است براى تخلل حق وجود عبد را و صفات تابع آن وجود را .
الا ترى المخلوق يظهر بصفات الحقّ من أولها الى آخرها و كلَّها حقّ له آيا نمىبينى مخلوق ( يعنى انسان كامل ) به همهء صفات حق از اول تا آخر آنها ظاهر مىشود و همهء آن صفات براى آن مخلوق كامل ثابت است .
آيهء * ( وَلَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ ) * ( إسراء : 70 ) . حديث « و ان الله خلق آدم على صورته » و

[1] حضرت إبراهيم پوزخندى به بت پرستها زد كه به ظاهر استهزا بود اما قصدش بجز تعليم نبود .
[2] بتها را شكست و تبر را به گردن بت بزرگ آويخت .

143