و حكم عدد ( چون كم منفصل [1] و عرض غير قائم بنفسه است ناچار بايد در معدودى واقع شود چه معدود موجود در حس باشد ، يا معدوم در حس باشد و موجود در عقل و ظهور عدد به معدود مثال است براى ظهور اعيان ثابته في العلم به موجودات و اين موجودات بعضىها حسىاند و بعضىها غيبى .
چنانكه معدود بعضى در حسند و بعضى در عقل . [2] يعنى چون حكم عدد بايد به معدود ظاهر شود و مراتب واحد فقط به عدد آشكار مىشود پس بايد عددى باشد و معدودى و چون عدد به تكرار واحد پيدا مىشود ناچار بايد واحدى باشد كه منشئ يعنى موجد عدد باشد تا واحد به سبب ظهور عدد آشكار شود . [3] فان كان كل مرتبة من العدد حقيقة واحدة كالتسعة مثلا و العشرة الى أدنى و الى أكثر الى غير نهاية ، ما هي مجموع ، و لا ينفك عنها اسم جمع الآحاد . فإن الاثنين حقيقة واحدة و الثلاثة حقيقة واحدة ، بالغا ما بلغت هذه المراتب ، و ان كانت واحدة . فما عين واحدة منهن عين ما بقي . فالجمع يأخذها فيقول بها منها ، و يحكم بها عليها .
پس هر مرتبه از عدد حقيقت واحدة است مثلا تسعه و عشره تا به كمتر و بيشتر الى غير النهايه . اين مراتب عدد فقط مجموع آحاد نيست ( بلكه به هر مرتبه امر ديگرى نيز ضميمه شده كه آن مرتبه را از مرتبهء غيرش تميز مىدهد ) . اگر چه اسم جمع آحاد ( كه به منزلهء جنس [4] است و بر همهء آن مراتب اطلاق مىشود ) از هر يك از آنها منفك نمىشود .
پس همهء مراتب در اينكه مجموع آحادند يكىاند ، در عين حال اين مرتبه عين آن مرتبه نيست ، پس جمع آحاد ( كه چون جنس است براى آن مراتب ) همهء آنها را شامل و بر همهء آنها صادق است . ( چون صدق جنس بر انواعش ) و اين جامع بين مراتب حكم مىكند بر آنها .
يعنى به احكامى كه [5] به آنها عطا كرده است . چون حكم كردن حق بر اعيان و احوالى

[1] كم يكى از مقولات نه گانهء عرض است و به كم متصل و منفصل تقسيم مىشود . متصل نيز به قارّ ( ثابت ) و غير قار تقسيم مىگردد . كم منفصل ، عدد است و كم متصل غير قار ، زمان و كم متصل قار امتدادهاى ثابت مثلا خطى كه طرف سطح است .
[2] - شرح فصوص قيصرى ، ص 161 .
[3] - شرح فصوص قيصرى ، ص 161 .
[4] جنس يعنى حقيقت واحده اى كه جزء مقوم انواع مختلفه است و در اينجا يعنى مجموع آحاد .
[5] اعداد ، هر يك احكام خاصى دارند مثلا يكى زوج است و ديگرى فرد . يكى زوج الزوج است و ديگرى فرد الفرد . يكى جذر است ديگرى مجذور و الى ما شاء اللَّه از احكامى كه در رياضيات و علم اعداد و در علوم غريبه معنون است .

131