في أمر آخر يكون له كالمرآة ، فإنّه تظهر له نفسه في صورة يعطيها المحل المنظور فيه مما لم يكن يظهر له من غير وجود هذا المحل و لا تجلَّيه له .
چون حق سبحانه خواست از حيث اسماء حسنايش كه آنها را احصا نمىتوان كرد اعيان [ آدم را آفريد ] آنها را ببيند ، و اگر خواهى بگو عين خود را در مخلوق جامعى كه همه را در بر دارد بنگرد زيرا آن كون جامع يعنى مخلوق كامل كه انسان است به وجود متصف مىباشد و به او سرّ حق براى حق ظاهر مىشود يعنى اسرار الهى در مظهر هويدا مىگردد و حق اسماء خود را در مظهر مىبيند . چون رؤيت چيزى خودش را به خودش ، مانند رؤيت خودش در چيز ديگر نيست .
مثلا رؤيت انسان خودش را و رؤيت خودش در آينه . كه آن اهتزاز و التذاذ كه از مشاهده در مرآت حاصل است در غير آن نيست .
و قد كان الحق - سبحانه - أوجد العالم كلَّه وجود شبح مسوّى لا روح فيه ، فكان كمرآة غير مجلوّة . و من شأن الحكم الإلهي أنّه ما سوّى محلا إلَّا و يقبل روحا الهيا عبّر عنه بالنفخ فيه ، و ما هو إلَّا حصول الاستعداد من تلك الصّورة المسوّاة لقبول فيض التجلَّي الدائم الذي لم يزل و لا يزال . و ما بقي إلَّا قابل و القابل لا يكون إلَّا من فيضه الأقدس .
فالأمر كلَّه منه ابتداؤه و انتهاؤه و * ( إِلَيْه يُرْجَعُ الأَمْرُ كُلُّه ) * كما ابتدأ منه ، فاقتضى الأمر جلاء مرآة العالم ، فكان آدم عين جلاء تلك المرآة و روح تلك الصورة .
و همانا كه حق تعالى همهء عالم را شبحى و موجودى معتدل و مسوّى آفريد بدون روح و عالم در اين صورت مانند آينهء جلا نداده بود ( كه رو نمىداد ) و از شأن حكم الهى اين است كه هيچ محلى را تسويه نفرمود مگر اينكه آن محل روح الهى را قابل است . كه از اين معنى به نفخ روح در وى تعبير شده و اين نيست مگر حصول استعداد اين صورت مسوّى براى قبول فيض تجلى دائمى كه لم يزل و لا يزال است . ( چون هر چه أزلي شد ابدى نيز هست ) .
و قابل از فيض اقدس است ( يعنى از بالاتر مىگيرد ) پس امر وجود بتمامه ابتداى آن از حق است و انتهاى آن به حق بازگشت مىكند چنانكه از او پديد آمد . چون اين گونه بود امر الهى اقتضا فرمود جلا دادن مرآت عالم را و آدم عين جلاى اين مرآت و روح اين صورت است .
و كانت الملائكة من بعض قوى تلك الصّورة التي هي صورة العالم المعبّر عنه في

13