كشف صحيح است . چه اينكه عقل را حدّى است كه در آن حد توقف مىكند يعنى ادعاى او را نمىپذيرد . اما عارف مكاشف كه آگاه به سرّ القدر است از آن حد بالاتر مىرود . چنانكه در حديث آمده است كه حضرت موساى كليم به خداوند سبحان عرض كرد بار الها پانصد سال است كه فرعون را بر مردم مسلط كردى ، در اين همه مهلت كه به اين كافر دادى چه حكمت است ؟ خداوند فرمود : اى موسى به مردمى كه به بود و تدبير او اداره مىشوند بنگر . اگر او را بردارم سبب پراكندگى و آشفتگى اين مردم خواهد شد كه همه از قبل او روزى مىخورند . [1] و لهذا جاء موسى في الجواب بما يقبله الموقن و العاقل خاصة .
از اين جهت كه عقل را حدّ يقف است و صاحب كشف از آن مىگذرد و كشف را نهايت نيست . زيرا كشف به حسب تجلى است و تجلى را نهايت نيست .
موسى در جواب چيزى آورد كه موقن و عاقل آن را بپذيرند كه جواب اول براى موقن يعنى صاحب كشف و يقين بود و جواب ثانى براى عاقل خاصه .
* ( فَأَلْقى عَصاه ) * و هي صورة ما عصى به فرعون موسى في إبائه عن إجابة دعوته ، * ( فَإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِينٌ ) * . أي حيّة ظاهرة .
پس حضرت موسى عليه السلام عصاى خود را انداخت و عصا صورت ملكهء كفر و عنادى است كه فرعون بدان از اجابت دعوت موسى تعصى و تأبى كرد و سرباز زد پس عصا شد ثعبان مبين يعنى مارى آشكار .
اسرار انقلاب عصا به مار در انقلاب عصا به ثعبان از چند لحاظ و اعتبار واقعى بيان اسرارى مكشوف مىگردد .
يعنى اينكه اسامى أشياء با اصل معنى لغوى مناسبت دارند . مثلا عصيان ، سرپيچى نمودن است و عصا را هم از چوبى بدست مىآورند ( به دو معنى ) كه در كارهاى انسان و پيشامدهاى روزگارش آن را مقاومت و استوارى باشد كه شخص ، يعنى صاحب عصا بتواند بدان تكيه كند و با دشمن نبرد نمايد و ديگر مآرب كه براى او پيش مىآيد از آن استفاده كند لا جرم بايد چوبى باشد سخت مقاوم و متصلب كه آن را در برخوردها و

[1] اين حديث را از ظهر القلب و از حفظ تقرير نموديم تا ان شاء اللَّه حديث را بيابيم و متن آن را بياوريم .

576