< شعر > ظاهرا آن شاخ اصل ميوه است باطنا بهر ثمر شد شاخ هست گر نبودى ميل و اميد ثمر كى نشاندى باغبان بيخ شجر بهر اين فرموده است آن ذو فنون رمز نحن السابقون الآخرون مصطفى زين گفت كادم و انبيا خلف من باشند در تحت لوا گر بظاهر من ز آدم زاده ام من به معنى جدّ جدّ افتاده ام كز براى من بدش سجدهء ملك وز پى من رفت تا هفتم فلك پس ز من زاييد در معنى پدر پس ز ميوه زاد در معنى شجر < / شعر > حق تعالى فرمود : * ( ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ) * ( ذاريات : 56 ) يعنى يعرفون ، كه در حديث قدسي فرمود : « خلقت الخلق لكي أعرف » و چون هيچ موجودى جامعيت انسان كامل را كه خليفه است ندارد ، پس هيچ موجودى هم به قدر انسان كامل معرفت به الله تعالى ندارد . پس انسان غرض از آفرينش است كه :
< شعر > تو اصل وجود آمدى كز نخست دگر هر چه باشد همه فرع توست < / شعر > اينكه شيخ گفت : پس عالم شهادت است و خليفه غيب از اين روست كه خليفه را به دو دست خود آفريد و ديگر موجودات اين چنين نبودند .
اقسام حجابهاى نور و ظلمت و وصف الحقّ نفسه بالحجب الظلمانية و هي الأجسام الطبيعية ، و النورية و هي الأرواح اللطيفة ، فالعالم بين لطيف و كثيف .
حق تعالى خويشتن را به حجب ظلمانى و حجب نورانى وصف فرمود كه حجب ظلمانيه أجسام طبيعيه‌اند و حجب نوريه أرواح لطيفه . پس عالم بين لطيف و كثيف است .
يعنى عالم موصوف به كثافت و لطافت است كه داير بين كثيف و لطيف مىباشد .
خلاصه عالم چون آدم داراى مرتبه اى لطيف است كه نشئه مجرد روحى اوست و مرتبه اى كثيف كه ناسوت جسمانى اوست و هر دو مرتبه در عالم حجاب حقند .
قال النوري : إنّ الله لطَّف نفسه فسمّاه حقّا و كثّفه فسمّاه خلقا .
اما اينكه حق تعالى خويشتن را به حجب ، وصف فرمود اين است كه به زبان پيغمبرش فرمود : ( إنّ لله سبعين ألف حجاب من نور و ظلمة لو كشفها لا حرقت سبحات وجهه ما انتهى إليه بصره من خلقه ) . خلاصهء ترجمه اينكه : وجه الله را هفتاد هزار حجاب

53