شوند ، هر علمى فطرى كه با باطن نفس و باطن وجود از حضرت غيب الغيب همراه بوده باشد و به سبب طريان حجب مراتب ، فراموش و محجوب گشته در آن عالم ، آن حجب همه ارتفاع پذيرد ، و تذكَّر آن جمله علوم فطرى باز حاصل آيد ، كه علم باطن مواثيق و علوم حقيقى « كان الله و لم يكن معه شيء » و « كنت كنزا مخفيّا » و أمثال آن ، از نتايج اين تذكَّر است .
پس مىگويد كه : نفس من چون به اين ظاهر و باطن عالم تذكار و معانى تحقق تمام يافت ، و علوم ذاتى و معارف اصلى جمعى كمالى كه به كمال استعداد از حضرت غيب هويّت تا ظاهر مرتبهء حس با ظاهر و باطن او همراه بود ، و همراهى آن علم مقدّم بود بر تعيّن جملهء مراتب ، و ارباب مراتب اكنون تمام بر من ظاهر و منكشف گشت ، حقايق اتباع و جوانمردان مستعدّ قوم خود را ديدم كه به طلب استعدادى كه هر يك را بود ، از آن علوم مقدّم فطرى من ، هر يك از من هديّه اى مىطلبند ، و بعد از رجوع من از سفر الى الله و في الله ، هر يك از من ره آوردى مىخواست ، لا جرم من براى هديّهء ايشان بعضى از كلَّيات آن علوم را در اين قصيده ياد كردم و به نظم آوردم . و الله وليّ التوفيق .
< شعر > فحيّ على جمعي القديم الذي به وجدت كهول الحيّ اطفال صبية < / شعر > جمع قديم كنايت است از حضرت احديّت جمع و مقام او ادنى ، كه مقدّم و سابق است بر جمله حضرات و مقامات ، بل اصل همهء حضرات و مقامات است و جمله ، فرع و تابع اويند ، علما و وجودا و قبيله كنايت از مقام ولايت و جمع و جمع الجمع و مقام قاب قوسين است ، و كهول قبيله كنايت از بالغان و كاملان است در اين مقام كه جملهء اين بالغان و كاملان و مردان ، مردكى در اين مقام قاب قوسين و جمع الجمعند در معرض اين مقام محمدى - صلَّى الله عليه و سلَّم - و صاحبش - صلوات الله و سلامه عليه - و كمال احاطت او هم چون طفلان شير خواره‌اند كه أمّ واصل ايشان اوست - صلَّى الله عليه و سلَّم - و تربيت

770