و اما اثر ديگرشان آن است كه در عالم ملكوت به صورت عواطف انعام ظاهر شوند ، اعنى : به صورت مكاشفات و تنزلات ملكى و روحانى مخبر از اسرار و حقايق علوم شريعت و طريقت كه مدرج است در قرآن و حديث كه هر كشفى و تنزّلى روحانى به سرّى از اسرار علوم ، انعامى است عظيم در حق صاحب اين مقام ، و لهذا فرمود كه : « كل يوم لم ازدد فيه علما فلا بورك لي في صبيحة ذلك اليوم » .
و اما اثر ديگرشان در عالم شهادت موايد نعمت است از ارزاقى ظاهر ، كه از اين مفاتيح به صاحب اين مقام مىرسد ، بىتطلَّع و تطلَّب و استشراف نفس شريف او به آن أرزاق ، هم چنان كه فرمود : « احلَّت لي الغنائم و لم يحلّ لأحد قبلي » و ما أفاء الله على رسوله من غير إيجاف خيل و لا ركاب ، و امثال آن كه همه موائد نعمت حق بود . و الله المرشد .
< شعر > و يجري بما تعطي الطريقة سائري على نهج ما منّي الحقيقة اعطت < / شعر > و مىرود و ظاهر مىشود مجموع نفس و مزاج و قوا و اعضاى من به آن چه طريقت و احكام او اقتضا مىكند ، از اخلاق برگزيده و صفات و آداب پسنديده و اقوال مستقيم و افعال و احوال قويم ، بر وفق و منهاج آن چه از من حقيقت من اقتضا كرده بود .
يعنى : هر چه از اخلاق و اوصاف و افعال و اقوال نيك و بد ، كه از هر كس صادر مىشود ، آن مقتضاى حقيقت و صورت معلوميّت اوست ، در علم قديم ازليّ ، و نظرا إلى ذلك العلم الأزلى - لا نظرا من حيث المراتب و احكام الشرعيّة [1] - نشايد كه از آن كس آن اخلاق و افعال و اقوال ، جز بر آن وفق از نيكى و بدى كه ظاهر مىشود ، بر وفقى ديگر ظاهر گردد ، چنان كه از شيخ سهل - رضي الله عنه - پرسيدند كه : « ما مراد الحق من الخلق ؟ فقال : ما هم عليه » . و آن مترجم پارسى اين

[1] و احكام الشرعية . في م : و احكام الشرع .

624