ثابت و باقى مىباشد ، مقام وحدت ذات و باطن و مسمّى اسم باطن است ، و آخر اين مقام تا به حدّى كه پيش از ترقّى ارتفاع سرّ نيز نمىماند و سير به آخر مىرسد ، اين حضرت جمع الجمع و مقام قاب قوسين است و اين حضرت جمع الجمع كه بالنسبة إلى جميع السّايرين ، آخر و انتهاست ، به نسبت با من اول خطوه اى است كه افتاده است در وقت شروع من در تحقيق سلوك اين مقام احديّت جمع مذكور و مقام أو أدنى ، صاعدا أو نازلا .
امّا صاعدا ، آن است كه گفتيم در تحقيق معنى « ما أسلفته قبل توبتي » و اما نازلا ، اين حضرت جمع الجمع ، اول خطوهء من به آن اعتبار است كه سير حقيقى في الحقيقة به حكم « فأحببت أن اعرف » مضاف به اين تجلَّى احدى جمعى است كه من به وى متحقّقم . چون اين تجلَّى از بهر تحقيق كمال اسمايى كه كمال حقيقت عرفان است ، اول از آن مقام أو أدنى ، قدم در اين مقام قاب قوسين كه مقام جمع الجمع مذكور است برتر نهاد و صورت علم و معلومات را در اين حضرت تعيين فرمود ، پس از اين حضرت به عالم أرواح تنزّل كرد و در آن عالم اول به صورت روح اعظم كه قلم أعلى است و ملائكهء مهيّمه مجملا ، و به صورت لوح المحفوظ و ما يشتمل عليه من الأرواح مفصّلا ، پيدا شد ، آن گاه در عالم مثال و حس در صور أجناس و انواع و اشخاص عالم علوا و سفلا ، خود را بر خود جلوه كرد ، و لا يزال اين نزول و انحدارش عين عروج و ارتقا بود ، چنان كه آن بزرگ در مدح صورت و مظهر حقيقى اين تجلَّى احدى جمعى مذكور أعنى مصطفى - صلَّى الله عليه و سلَّم - بيتى گفته است كه :
< شعر > تخيّرك الله من آدم فما زلت منحدرا ترتقى < / شعر > پس آن چه آخر مقامات است به نسبت با جملهء سايران ( و غايت ترقّى ايشان است أعنى اين مقام جمع الجمع و قاب قوسين ) آن اول خطوهء من است در تحقيق اين مقام احديّت جمع ، به نزولى كه عين عروج است . و هذا غاية التحقيق و نهاية التدقيق ، و اعلم ذلك و الله المرشد .

429