آن هم به معشوق و هدايت اختصاصى * ( وَالَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً ) * [1] مضاف است ، و با آن كه نفس را از اين صفت مفرد كردم ، ليكن به سبب آن كه اين افراد را هم صفتى ديدم كه ممكن بودى كه نفس با آن صفت افراد حجاب وحدت ذات آمدندى ، راضى نشدم كه نفس با آن صفت هم صحبت من باشند در سفر السير في الله ، چه در تقيّد او به آن صفت جزئيّتى مدرج بود و جزئيّت را با كلَّيت مباينت ثابت است و منافات ضرورى . و الله المرشد .
< شعر > و غيّبت عن افراد نفسي بحيث لا يزاحمني إبداء وصف بحضرتي [2] < / شعر > و غايب گردانيده شدم از اين يگانه كردن نفس خودم نيز تا به جايى كه مزاحمت و انبوهى ننمود ديگر پيدايى وصفى از اوصاف به حضرت ذات من .
يعنى : چون معشوق به حكم * ( وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجاهِدِينَ مِنْكُمْ ) * [3] صدق مرا در طريق جهاد نفس و خروج از او و جملهء اوصاف جليل و حقير او مشاهده فرمود ، و ديد كه « هر صفت را كه محو مىكردم - صفتى نيز در كمين ديدم » ، لا جرم هم لطف او تدارك فرمود ، و مرا از همگى صفات و اضافت ايشان به من و از اين صفت افراد نيز كه در پيش آمده بود غايب و فانى گردانيد ، چنان كه اگر صفتى از من پيدا مىشد ، آن را اصلا به خود و نفس خود مضاف نمىيافتم تا وحدت ذات مرا كه عين وجود مطلق است مزاحمت نمودى ، پس حينئذ از خود به كلى باز رستم و به ذات حقيقى خود پيوستم . و لله الحمد و المنّة . - و الله اعلم - م .
< شعر > وها أنا أبدي في اتّحادي مبدئي و انهي انتهائي في تواضع رفعتي [1] < / شعر >

[1] سالك بعد از تحقق به مقام جمعى الهى و رهايى از مطموره حصار تعيّنات در عين اتحاد از تفرقهء مبدأ و معاد خبر مىدهد كه : اسرار مىمغانه رندان دانند - اظهار مبدأ خويش در عين اتحاد ، و اخبار از انتهاى خود مىكند در نشأتى كه با نهايت تنزّل و تذلَّل ، به غايت عالى و مرتفع است و الى هذا المقام أشار من قال : « سرما و در ميخانه كه طرف بامش به فلك برشده ديوار بدين كوتاهى » از ناحيهء تجلى اسم ظاهر در مظهر ناظر من بدين مقال - در هر چه نظر كردم پيدا رخ او ديدم - .
[1] محمد ( 47 ) آيهء 17 .
[2] حضرتى : حضورى .
[3] محمد ( 47 ) آيهء 31 .

355