نوشيدن اين شراب چيست ؟ من به جملهء اين رازهاى پوشيده و شرح مذهب و روش باطن خودم در عشق حكايت كردم ، بالحال لا بالمقال . يعنى ما دام كه تن به صحّت بود و قواى او بر كار ، هر قوّتى اثر و خاصيت خود پيدا مىكرد و به جهت استمداد در اظهار خواص و آثار خود ، هر نفس به نفس رجوع مىنمود و به آن استمداد مر نفس ناطقه را از تعيّن ذات و تحقق صفاتش كه تدبير و ترتيب امر و امداد ايشان بود ، آگاهى مىداد كه كمال هشيارى نفس اين آگاهى است و چون از اثر سلطنت و صدمت و سورت و قوت عشق ، مزاج و قواى مزاجى ضعيف و نزار و مغلوب و بى كار شدند و شراب عشق به سبب آن ضعف تمام در ايشان اثر كرد و ايشان را از خود و صفت رجوع و استمداد به نفس مست و بىخبر گردانيد ، نفس نيز به لوازمها ، بى هيچ مانعى و شاغلى به يكبارگى به تجرّع اقداح احكام و آثار عشق مشغول شد و از آن آگاهى كه به اهتمام امر تدبيرى داشت ، فارغ گشت و از شراب عشق مست و افكار و بى خبر و بىكار شد .
پس حكم سكر كه عبارت از بىخبرى نفس است از تطلَّع و التفات به تدبير مزاج و قواى او على وجه مستقيم ، و از بى خبرى مزاج و قواى مزاجى از نفس ، و لا بدى رجوع به طريق استمداد از او شامل آمد مر نفس را و مر مزاج و قواى مزاجى را و موجب قوت و شدت اين سكر ، ضعف قواى مزاجى بود ، لا جرم مىگويد كه در اين حالت سكرى كه از جهت ضعف و نزارى مزاج و قواى مزاجى مرا حاصل آمده بود ، نديمانه بى هيچ خوفى و حجابى ، همگى اسرار و افكار و مقاصد و مطالب خودم را از حضرت معشوق كه پيش از اين بر مقتضاى مذهب حق اهل ملامت از اين مراقب كه رفيقى است از رفقاى من ، از جمله اوليا كه به حكم استعدادى تمام مشارك ذوق و شرب من بود و به آن سبب تتبّع احوال و اسرار من مىنمود ، پنهان مىداشتم ، اكنون با او در ميان نهادم و روش باطن خود را در عشق و احوال و أطوار او به زبان حال و لسان خواطر و افكار با او بيان و حكايت كردم .

209