< شعر > فطوفان [1] نوح عند نوحى كأدمعي و إيقاد نيران الخليل كلوعتي [2] < / شعر > پس اين آب ديدهء من كه از اثر سوزش عشق من غمّازى مىكند ، چنان قوت و غلبه يافته است كه اگر نظر به اصل و منشأش كنى ، چنان بسيار و بى نهايت باشد كه طوفان نوح كه همهء عالم را آب آن شامل شده بود ، همچو نمودارى باشد از اين آب چشم من و اين شعلهء آتش شوق من چنان عظيم و سوزنده است كه آتشى كه مدتى مديد به جهت سوختن خليل الله - على نبيّنا و عليه الصلاة و السلام - بر مىافروختند ، نمايشى بوده باشد از اين شعله و سوزش آتش شوق من .
در اين بيت صنعت إغراق به كار برده است ، چه قاعدتى است كه مشبّه به ، در آن صفت مشبهه ، ( چه قاعده آن است كه مشبّه به در ما به المشابهة - خ ل ) كاملتر از مشبّه باشد و او مبالغه كرده است و طوفان نوح و نيران خليل را - عليهما السّلام - به دمعه و لوعهء خود تشبيه كرده است تا در صفت إغراق و إحراق ، اينها كاملتر از آنها باشند .
< شعر > و لو لا [3] زفيرى اغرقتني أدمعي و لو لا دموعي أحرقتني زفرتي [4] < / شعر > الزفير و الزفرة : اغتراف النفس للشّدّة و الحزن و الحرقة .
مىگويد : كه آب ديده و سوز سينه من هر دو در غلبه به غايتى رسيده‌اند كه هر دو متكافى شده‌اند ، چنان كه إغراق اين مانع إحراق آن مىشود و إحراق آن دافع إغراق اين مىگردد ، تا اگر حرارت تنفّس صعداء من از حرقت شوق نبودى ، آبهاى ديدهء من مرا غرقه كرده بودى ، ليكن شدت حرارت آن ، رطوبت اين را به كلَّى نشف مىكند و اگر آبهاى ديده من نبودى ، حرارت تنفس من از آتش اندوه مرا

[1] و طوفان - خ ل .
[2] الخليل : خليل الرحمن .
[3] فلو لا - خ ل .
[4] زفيرى : تنفسى نفسا طويلا .

205