اوحدى [1] مراغه اى ، عبد الرزاق [2] كاشى ، فخر الدين [3] عراقى ،

[1] . اوحدى مراغه اى اصفهانى كه در شهر مراغه متولد شد ودر همان جا چهره به نقاب خاك پنهان نمود ، براى استفاده از محضر قونوى ، به روم مسافرت نمود ودر سلك افاضل حوزهء قونوى قرار گرفت . اوحدى از شعراى بزرگ قرن هفتم است كه علاوه بر علوم ظاهرى ، در عرفان وعلم سلوك از افاضل عصر خود واز مشهورين به دانش ومعرفت در زمان خود مىباشد .
[2] . عبد الرزاق كاشى ، شارح « منازل السائرين » و « فصوص الحكم » ، يكى از بزرگترين اساتيد عرفان واز محققان صوفيه واز مدرسان نامدار عصر خود مىباشد كه مدتها در هرات وقونيه وشام به تدريس اشتغال داشت . « تأويلات » او بر قرآن مجيد و « اصطلاحات صوفيه » ، از آثار كم نظير در علم تأويل وعرفان است . كاشانى از تلاميذ جندي بوده وقيصرى در عرفان از تلاميذ كاشانى است . « تأويلات » او را جمعى به محيى الدين ابن عربى نسبت داده اند ، در حالتى كه خود در اين تفسير ودر « شرح اصطلاحات صوفيه » ، تصريح نموده است كه اين تفسير اثر اوست . عجب آن كه برخى از ناشران در بيروت ، در مقدمه اى كه به چاپ جديد آن نوشته اند ، گفته اند اين كتاب را با نسخهء اصل به خطَّ ابن عربى مقابله نموده اند ، در حالتى كه ، در چند موضع اين تفسير ، كاشانى از نور الدين عبد الصمد نطنزى استاد خود ذكرى به ميان آورده است كه به كلى اين ادعا را باطل جلوه مىدهد ، مضافا آن كه ، در مصطلحات صوفيه به وجود چنين اثرى از خود تصريح نموده است . طرز نگارش اين تفسير بهترين گواه است بر اينكه كتاب از ابن عربى نمىباشد ، با اين وصف مقدمه نويس لبنانى به چه دليل مىگويد : اين كتاب از ابن عربى است ودر مقام تصحيح ، اين كتاب را با نسخهء اصل به خط ابن عربى مقابله نموده است ، در حالتى كه ملا عبد الرزاق در كتابت داراى روشى به كلى ممتاز ومباين با طرز خط ابن عربى است ودر « اصطلاحات صوفيه » گفته است : بعد از « تأويلات » و « شرح فصوص » و « منازل » ، لازم دانستم اين اثر را به وجود آورم .
[3] . فخر الدين عراقى از شعرا وعرفاى بزرگ قرن هفتم واز أكابر مشايخ صوفيه است ، اين عارف محقق ، « لمعات » را به روش ابن عربى تأليف نموده وبه جاى كلمهء وجود ، لفظ عشق را كه در جميع مواطن وبرزات هستى ، عين وجود است ، منشأ ظهور تعين وسبب تحقق وتحصل عالم ، بلكه علت تجلى در مراتب واحديت واحديت دانسته ، لذا عشق را در موطنى مقام غيب الغيوب ودر مرتبه اى متحد با جميع كمالات وشئون ودر مشهدى ظاهر در كسوت اسماء وصفات واعيان وماهيات ودر مراتب خلقى ، عشق را سارى در كليهء مظاهر مىداند واز باب اتحاد عاشق ومعشوق وعشق ، از براى حبّ ، جلوه هاى گوناگون قائل شده است : < شعر > عشق در پرده مىنوازد ساز هر زمان زخمه اى كند آغاز همه عالم صداى نغمه اوست كه شنيد اين چنين صداى دراز < / شعر > عارف محقق ، نور الدين عبد الرحمن جامى ، به لمعات شرح بسيار نفيسى به فارسى نگاشته است كه از نوادر آثار عرفانى به شمار مىرود وبه نحوى عالى وعالمانه ، مقاصد لمعات را تقرير فرموده ، وآن را « اشعّة اللَّمعات » نام نهاده است .

19