قونوى بعد از استاد ومعلم خود شيخ أكبر ، در عالم عرفان نظرى ، نظير ندارد وآثار او بهترين آثار در عرفان وتصوف است ، وكتب او از جهت اتقان مبانى واستحكام مباحث عرفانى ، در درجهء اول قرار دارد . فهم آثار قونوى با آن كه عالىترين مباحث عرفانى را در عبارات كوتاه ، خالى از اطناب ممل وايجاز مخل در سلك تحرير آورده ، بسيار مشكل است ، چون در كليه مباحث عاليه داراى افكارى عميق ومحققانه است .
قونوى با آن كه در آثار خود به تشريح وتقرير كلمات استاد يگانه خود ، شيخ أكبر ابن عربى پرداخته وخليفه وجانشين واداره كنندهء حوزهء عرفانى شيخ اعظم وشارح كلمات ومروج افكار استاد خود است ، داراى استقلال فكرى است ولذا آثار او با وجود آثار مفصل وعظيم ابن عربى ، داراى مرتبت ومقام خاص است . دو اثر بىنظير وى به خصوص « نصوص » و « مفاتيح الغيب » ، از كتب درسى عرفان ومورد توجه أكابر صوفيه بوده ، واز همان زمان تأليف ، جزء كتب درسى ومورد بحث وتحقيق وتوجّه قرار گرفته ، وتفسير او بر سورهء مباركه حمد و « نفحات » كه واردات قلبى اوست ، از عالىترين كتب غير درسى در عرفان بوده كه به واسطه اشتمال بر مهمترين مسائل عرفان ، مورد توجه ارباب معرفت واساتيد علم توحيد قرار گرفته ، ودر رتبه اى قرار دارند كه هيچ اثرى در اين باب ، جاى آنها را نمىگيرد . حوزهء درسى او در قونيه - كه گاهى اين حوزه [1] به نحو سيار در شام ومصر وبعضى ديگر از نواحى بر قرار مىشد - از اين حيث در دوران تصوف بىنظير بود وبزرگترين أساطين ومدرسان ومؤلفان عرفان ، از اين حوزه كسب فيض ومعرفت نموده اند وبزرگترين تلاميذش از ايران ، براى كسب معرفت از محضر او به خدمتش شتافته بودند .

[1] . صدر الدين قونوى در مقدمه اى كه بر كتاب حاضر نوشته ، تصريح فرموده اند كه « قصيده تائيه » را در ديار مصر وشام وروم تدريس نموده ام وجمعى از مريدان ناظم ، يعنى ابن فارض وشاگردان خودم ، قصيده را نزد اين جانب قرائت نموده وتحقيقات اين جانب را نوشتند . قونوى مكرّر به دمشق ومصر وحجاز وديگر ديار ، مسافرت نموده واز قرار نوشتهء ارباب تراجم وبنا به تصريح برخى از مستفيدان ومريدان حوزه او ، در اين سير وسياحتها طالبان علم گرد شمع وجود وى جمع مىشدند واز نور وجودش استضائت مىنمودند .

18