و هر يك حجابى و قيدى مهلكند و احكام ما به الامتيازند ميان آن سرّ وجودى و اصل او ، و هر يك نيز مانعى و حايلى قوى است ميان او و ظهور حكم آن حركت حبّى و انگيزش عشقى كه سرمايهء تحقّق است به جملهء كمالات و هر نوعى از اين قيود به نوعى از آن تعويقات متعلَّق است ، و ترتّب فتح بعضى اولياء بر مزيد مجاهدات و رياضات دون البعض ، بنا بر تفاوت در قلَّت و كثرت و شدّت و ضعف آن احكام تعويقات است و همچنين سرعت تنبّه و انابت سالك و بطؤ آن وقوف ( آن دو قوت - خ ) در هر مقامى از لوازم ايشان است . پس اگر به حكم عنايت الهى ، شعورى جملى از وراى اين جمله حجب و استار و قيود و اوصاف به حقيقت كار و لا بدّى عود و رجوع به اصل و مبدأ روى نمايد ، ازالت اين جمله حجب و رفع اين همه قيود كه احكام تعويقات مذكورند ، شرط است در حصول مقصود و ظهور حكم آن حركت حبّى كه نتيجه اش كمال اتصال است .
امّا معرفت آن تعويقات و احكام و آثار ايشان به مراتبها در هر شخصى سالك و وقوف بر اقوال و افعال و حركات و سكناتى كه هر يك مزيل حكمى از آن احكام تعويقات شوند ، چه همچنان كه تعيّنات و تشكَّلات و اتصالات فلكى را در اين عالم احكام و آثار است ، حركات و سكنات انسان را در افلاك و كواكب هم احكام و آثار است كه ازالت آن احكام تعويقات ، از آن جمله است به صاحب بصيرتى مؤيّد به شهود محقق و علم به مراتب خلق و اسما و صفات حقّ و واقف بر اسرار منازل و مقامات صورة و معنى ، چون انبياء و رسل - عليهم السلام - و كبار اولياء و مشايخ - قدس الله اسرارهم - مخصوص است و جملهء شرايع و احكام ايشان مبيّن و حافظ آن حكم اعتدالى است ، تا صور اقوال و افعال و حركات و سكنات وجودى به حسب و حكم آن حكم اعتدالى ظاهر شود و به كمال موصوف باشد .
و اما على الخصوص كبار مشايخ و علماى راسخ ، اطبّاى آن علل و امراض معنويند كه به بصيرت ثاقب ، در حقيقت هر سالكى طالب نظر مىكنند و احكام

178